မွန္ပါသည္၊၊ သတိပ႒ာန္ေလးပါးတြင္ ကာယာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္၌ ပါ၀င္ေသာ အာနာပါန သတိ= ထြက္ေလ+၀င္ေလကို သတိကပ္ ရႈမွတ္မႈသည္ ဘုရားအၿဖစ္ႏွင့္ နိဗၺာန္သို႔ေရာက္ေစရန္ တစ္ခုတည္းေသာ လမ္းစဥ္ၿဖစ္သည္ဟု မဟာသတိပ႒ာနသုတ္တြင္ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာေတာ္မူပါသည္၊၊
“ၿမတ္စြာဘုရား အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳရွင္ရေသ့သည္ မဟာေဗာဓိပင္အေၿခ၌ ထုိင္ေတာ္မူလွ်က္ အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရႈမွတ္ေတာ္မူပါသည္၊ ဘုရားအၿဖစ္သို႔မေရာက္မၿခင္း မထေတာ့ဟုလည္း ဓိဌာန္ေတာ္မူပါသည္၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္သည္ အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+ ၀င္ေလကို ရႈမွတ္ေတာ္မူရင္း သမာဓိအဆင့္ဆင့္ ၪာဏ္စဥ္အဆင့္ဆင့္တုိ႔ ၿဖစ္ေပၚလာၿပီး၊ စ်ာန္ေလးပါး၊ ၪာဏ္ေလးပါးတုိ႔ကို ရရွိေတာ္မူၿပီး၊ အာရုဏ္တက္အခ်ိန္တြင္ သေဗၺညဳတာအစစ္ ဘုရားအၿဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္ မူပါသည္၊၊”
ဤေဖာ္ၿပခ်က္တြင္ သိဒၶတၳရေသ့ ဘုရားအေလာင္းေတာ္သည္ အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလ ကို သတိကပ္ရႈမွတ္သၿဖင့္ ဘုရားအၿဖစ္သို႔ေရာက္ရသည္ကို စာဖတ္သူ သိရွိရမည္ ၿဖစ္သည္၊၊ အာနာ ပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရႈမွတ္ၿခင္းသည္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀အတြက္ က်န္းမာေရးေကာင္းၿခင္း၊ စိတ္တည္ၿငိမ္ၿခင္း၊ သတိေကာင္းၿခင္း၊ ကိုယ္ခႏၶာေပါ့ပါးၿခင္း၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေအာင္ၿမင္မႈ ရၿခင္း၊ ခ်စ္ခင္သူေပါမ်ားၿခင္း၊ မ်က္ႏွာအသြင္ ရႊင္ၿပၿခင္း၊ စေသာ အက်ဳိးတရားမ်ားကို ရရွိေစႏုိင္ပါ သည္၊၊
အနာဂတ္ဘ၀တြင္လည္း ဆုိး၀ါးလြန္းသည့္ ဘ၀မ်ားသို႔ မက်ေရာက္ရဘဲ၊ သုဂတိဘ၀၊ အဆင့္ အတန္းရွိေသာ ဘ၀မ်ားတြင္ ၿဖစ္ရပါသည္၊၊ ထုိမွ်မက အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရႈမွတ္ၿခင္းသည္ မဂ္ၪာဏ္၊ ဖုိလ္ၪာဏ္မ်ားႏွင့္ နိဗၺာန္ကိုရေစတတ္ေသာ အက်င့္လည္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ပါရ မီၿပည့္၀ေနသူၿဖစ္ပါက ယၡဳဘ၀တြင္ပင္ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ႏွင့္ ရဟႏၱာၿဖစ္ေစေသာ အက်င့္လည္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဘုရားဆုပန္ထားသူမ်ားအတြက္မူ အာနာပါနသတိကို သတိကပ္ရႈမွတ္ ပြားမ်ားၿခင္းၿဖင့္ ဘုရားအၿဖစ္သို႔ ေရာက္ေစေသာက်င့္စဥ္၊ လမ္းစဥ္ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ဤအက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားကို ေလ့လာသိရွိရသၿဖင့္ တရားစခန္းမ်ားသို႔ မ၀င္ႏုိင္သူမ်ား၊ က်င့္ၾကံလုိသူမ်ား အတြက္ အက်ဳိး မ်ားေသာ အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလရႈမွတ္
------------------------------
သီလေဆာက္တည္-
အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို စတင္ရႈမွတ္မည့္သူသည္ ပထမဆုံး ငါးပါးသီလေဆာက္ တည္ရပါသည္၊၊ သီလေဆာက္တည္သည္မွာ အစဥ္အလာအရ ၿဖစ္သည္၊ ပါဠိေတာ္တြင္ ညႊန္ထားၿခင္း မရွိပါ၊၊ ပါဠိေတာ္မူရင္းတြင္ တရားရႈမွတ္ရန္သင့္ေတာ္သည့္ေနရာ အရပ္(၃)မ်ဳိးကို ညႊန္ၾကားထားပါသည္၊ ေနရာမ်ဳိးမွာ---
(၁) ေတာ အရပ္
(၂) သစ္ပင္ရင္း အရပ္
(၃) ဆိပ္ၿငိမ္သည့္ အရပ္၊ တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ဤေနရာသုံးမ်ဳိးမွာ အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရႈမွတ္ရန္သင့္ေတာ္သည့္ ေနရာေဒသ မ်ားအၿဖစ္ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္ကိုယ္တုိင္ ညႊန္ၾကားထားပါသည္္၊၊
ထုိင္သည့္ပုံစံ-
အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရႈမွတ္ရန္ထုိင္သည့္အခါ အမ်ဴိးသားၿဖစ္လ်င္ တင္ပလႅင္ေခြ၍ ထုိင္ရပါမည္၊ ထုိင္သည့္အခါ မိမိကိုယ္ႏွင့္ ဦးေခါင္းကို တည့္မတ္ေအာင္ထားရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ လက္၀ါးႏွစ္ဘက္ကို တင္ပလႅင္ေခြအလယ္တည့္တည္၌တင္ၿပီး
ထုိသုိ႔စိတ္ကို ႏွာသီးအ၀၌ ထားေသာအခါ အသက္ရွဴသည့္အခါႏွင့္ အသက္ရွဴထုတ္လုိက္သည့္အခါတြင္ ႏွာသီးအ၀မွေလၿဖတ္သြားသည္ကုိ သိလုိက္ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤသို႔သိလိုက္ရလ်င္ ႏွာသီးအ ၀မွေလထြက္လာလ်င္ ထြက္သည္ဟုမွတ္ရပါမည္၊ အသက္ရွဴသြင္းသၿဖင့္ ႏွာသီး၀မွေလ၀င္လာလ်င္ ၀င္သည္ဟု မွတ္ပါမည္၊၊ အစပိုင္းတြင္ အေလ့အက်င့္မရသၿဖင့္ အနည္းငယ္မွတ္ရခက္ေသာ္လည္း နာရီအတန္ၾကာမွ် ေလ့က်င့္မိသြားေသာအခါ မွတ္ရသည္မွာ ပို၍လြယ္ကူလာမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ မိန္းကေလးၿဖစ္လ်င္ အမ်ဳိးသားမ်ားကဲ့သုိ႔ တင္ပလႅင္ေခြ၍ၿဖစ္ေစ၊ အမ်ဳိးသမီးထုိင္နည္းၿဖင့္ ၿဖစ္ေစ ထုိင္ရပါမည္၊ က်န္သည့္ထုိင္ပုံႏွင့္ ရႈမွတ္နည္းမွာ အမ်ဳိးသားမ်ားႏွင့္ နည္းတူၿဖစ္ပါသည္၊၊
ထြက္ေလ+၀င္ေလမွတ္ပုံ-
အေသးစိတ္ တင္ၿပပါမည္၊ ထြက္သက္+၀င္သက္ရႈရာတြင္ ပိဋကတ္စာေပမ်ား၌ ဆိတ္ၿငိမ္ရာအရပ္၌ သြားၿပီးရႈမွတ္ရမည္ဟူ၍၄င္း၊ ကိုယ္ကိုေၿဖာင့္မတ္စြာ ထားရမည္ဟူ၍၄င္း၊ ေဖာ္ၿပထားၿခင္းမ်ား ရွိပါသည္၊၊ ထုိသို႔ေဖာ္ၿပထားၿခင္းမွာ အာနာပါန(ေခၚ) ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ရႈရာ၌အသင့္ေတာ္ဆုံးကို ေဖာ္ၿပထားၿခင္းမွ် ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ အာနာပါန (ေခၚ) ထြက္ေလ+၀င္ေလကိုရႈမွတ္ရာ၌ အေၿခအေနအရ ၾကဳံသလိုရႈမွတ္ႏုိင္ပါသည္၊၊ ထြက္သက္+၀င္သက္ရႈရာတြင္ သတိမွတ္နည္း (၈)နည္း ရွိပါသည္၊၊ ထုိရွစ္နည္းတြင္ မိမိတုိ႔ႏွင့္သင့္ေလ်ာ္သည့္နည္း
(၁) ေရတြက္၍ မွတ္နည္း(ဂဏနာ)
(၂) မေရတြက္ဘဲ မွတ္နည္း(အႏုဗႏၵနာ)
(၃) ထိသိနည္း(ဖုသနာ)၊ တုိ႔ၿဖစ္သည္၊၊
------------------------------
(၁) ေရတြက္၍ မွတ္နည္း-
ေရတြက္၍မွတ္နည္းသည္ ငါးမ်ဳိးရွိပါသည္-
(၁) တစ္မွ ငါးအထိေရတြက္နည္း၊
(၂) တစ္မွ ေၿခာက္အထိေရတြက္နည္း၊
(၃) တစ္မွ ခုႏွစ္အထိေရတြက္နည္း၊
(၄) တစ္မွ ရွစ္အထိေရတြက္နည္း၊
(၅) တစ္မွ ကိုးအထိေရတြက္နည္း၊
(၆) တစ္မွ တဆယ္အထိေရတြက္နည္း၊ တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ေရတြက္၍ရႈမွတ္နည္းဟူသည္မွာ အသက္ရွဴသည္ကို တစ္ ႏွစ္ သုံးစသည္ၿဖင့္ ေရတြက္၍ မွတ္နည္း ကိုေခၚပါသည္၊၊ ေရတြက္၍မွတ္နည္းသည္ ပုတီးစိတ္သည္ႏွင့္ဆင္ဆင္မွ် တူပါသည္၊၊ မိမိတို႔အသက္ရႈ ေသာအခါ ၀င္သက္ကိုလည္း ရွဴရသည္၊ ထြက္သက္ကိုလည္း ရွဴရသည္၊၊ ထုိ၀င္သက္+ထြက္သက္ ႏွစ္မ်ဳိးတြင္ ထင္ရွားရာကစ၍ မွတ္ရပါသည္၊၊ မွတ္သည့္အခါ ထြက္သက္ကစ၍မွတ္လ်င္ ေလထြက္ သည္ကို (တစ္)ဟုေရတြက္၍ မွတ္ရပါသည္၊၊ ေလ၀င္သည္ကုိ (ႏွစ္)ဟု မွတ္ရပါသည္၊၊ ဤနည္းၿဖင့္ (ငါး)အထိ မွတ္ရပါသည္၊၊ ငါးအထိ ၿပည့္ေသာအခါ တစ္မွစ၍ ၿပန္လည္ေရတြက္ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
အသက္ရွဴထုတ္သည္ႏွင့္ အသက္ရွဴသြင္းသည္ကို တစ္ ႏွစ္ သုံးဟု ေရတြက္ေနၿခင္းပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤနည္း၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ သတိကိုထူေထာင္ရန္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ရႈမွတ္ရန္လည္း အလြန္လြယ္ ကူပါသည္၊၊ အမွတ္သတိခုိင္မာလာသည္အထိ ေရတြက္၍ မွတ္နည္းကို ရႈမွတ္ရပါသည္၊၊ ခုႏွစ္ရက္ အဓိဌာန္ၿဖင့္ ရႈမွတ္သူၿဖစ္လ်င္ ႏွစ္ရက္ခန္႔ဤနည္းကို ရႈမွတ္သင့္ပါသည္၊၊ ဤနည္းၿဖင့္ သတိေကာင္း လာၿပီဆုိလ်င္ ေယာဂီအေနၿဖင့္ မေရတြက္ဘဲမွတ္သည့္နည္း=အႏုဗႏၵနာ
(၂) မေရတြက္ဘဲ မွတ္နည္း-
အထက္ပါနည္းၿဖင့္မွတ္၍ စိတ္မၿပန္႔လြင့္ေတာ့ေသာ ေယာဂီသည္ မေရတြက္ဘဲမွတ္သည့္နည္းကို ဆက္လက္၍ ရႈမွတ္ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ မေရတြက္ဘဲမွတ္နည္းဆုိသည္မွာ ထြက္သက္ေလ+၀င္သက္ေလကို ႏွာသီးဖ်ားမွေစာင့္၍ ႏွာသီး၀မွေလထြက္လ်င္ ထြက္သည္ဟု မွတ္ရပါသည္၊ ၀င္လ်င္ ၀င္သည္ဟု မွတ္ရပါမည္၊ တစ္ ႏွစ္စသည္ မေရတြက္ရပါ၊၊ ထြက္ေလ+၀င္ေလကို သီးသန္႔မွတ္ၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊
(၃)ထိ သိ မွတ္နည္း
ထိသိနည္းဟူသည္မွာ ထြက္ေလ+၀င္ေလတို႔ ထြက္တုိင္း သိ၊ ၀င္လာတုိင္း သိၿဖစ္ေအာင္မွတ္နည္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤမွတ္နည္းတြင္ ထြက္ေလ+၀င္ေလ+အသိဟု အစိတ္အပိုင္းသုံးမ်ဳိးကို ေတြ႔ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို မွတ္ေသာအခါ အဆင့္သုံးမ်ဳိးရွိပါသည္၊၊ အဆင့္သုံးမ်ဳိးမွာ---
(၁) ႏွာသီးဖ်ား၌ ေလတုိးထိမႈသေဘာ၊
(၂) ထြက္သက္၊
(၃) ၀င္သက္တုိ႔ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ သုံးဆင့္လုံးကို သိရပါမည္၊၊
ဥပမာအားၿဖင့္ တံခါးေစာင့္သည္ တံခါး၀၌ရပ္ေနရင္း တံခါးမွ၀င္လာသူ၊ ထြက္သြားသူ၊ တံခါးမွၿဖတ္ သန္းသြားလာေနပုံကို သိသကဲ့သို႔ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ တံခါးေစာင့္သည္ ဤသုံးမ်ဳိးလုံးကို တၿပိဳင္နက္သိၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထြက္သက္ေလ+၀င္သက္ေလကို မွတ္ေသာအခါတြင္လည္း ထြက္သက္ေလ ထြက္သြားပုံ၊ ၀င္သက္ေလ ၀င္လာပုံ၊ ထုိေလကေလး ႏွာသီး၀မွၿဖတ္သန္းသြားပုံကို တၿပဳိင္နက္သိရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ သုံးမ်ဳိးခြဲၿခားၿပီးသိလ်င္ အာနာပါနသတိဘာ၀နာ ၿပည့္စုံသည္ဟု ဆုိပါသည္၊၊
အာနာပါန(ေခၚ) ထြက္သက္+၀င္သက္ရႈမွတ္ရာတြင္ နည္းေပါင္း(၁၆)နည္းရွိပါသည္၊၊ အာနာပါန သုတၱန္မ်ားတြင္ ဤနည္းမ်ားကိုၿမတ္စြာဘုရားရွင္ ညြန္ၾကားထားပါသည္၊၊ မဇၥ်ိမနိကာယ္၊ သတိပ႒ာန သုတၱန္တြင္ ပထမေလးနည္းကိုသာ အဓိကထား၍ေဟာပါသည္၊၊ က်င့္နည္းမ်ားကိုလည္း ပထမေလး နည္းတြင္သာ ေဖာ္ၿပထားပါသည္၊ က်န္နည္းမ်ားအတြက္ သီးၿခားမေဟာပါ၊ ပထမေလးနည္းကိုနည္း မွီ၍ သိရန္ၿဖစ္ပါသည္၊၊ နည္းေပါင္း(၁၆)နည္းမွာ---
(၁) ပထမစတုကၠ(၄)နည္း
(၂) ဒုတိယစတုကၠ(၄)နည္း
(၃) တတိယစတုကၠ(၄)နည္း
(၄) စတုတၳစတုကၠ(၄)နည္း၊ တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
အာနာပါန(ေခၚ)ထြက္သက္+၀င္သက္ရႈ
နည္း(၁)---
(၁) ၀င္လ်င္ ၀င္မွန္းသိေအာင္ သတိထားနည္း
(၂) ထြက္လ်င္ ထြက္မွန္းသိေအာင္ သတိထားနည္း
နည္း(၂)---
(၁) ရွည္လ်င္ ရွည္မွန္းသိေအာင္ သတိထားနည္း
(၂) တုိလ်င္ တုိမွန္းသိေအာင္ သတိထားနည္း
နည္း(၃)---
(၁) ၀င္လ်င္ စ လယ္ ဆုံးကို သိေအာင္ သတိထားနည္း
(၂) ထြက္လ်င္ စ လယ္ ဆုံးကို သိေအာင္ ေလ့က်င့္နည္း တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
နည္း(၄)---
(၁) ၀င္လ်င္ ၀င္သက္ကို ၿငိမ္းေအာင္ ေလ့က်င့္နည္း
(၂) ထြက္လ်င္ ထြက္သက္ကို ၿငိမ္းေအာင္ေလ့က်င့္နည္း
အထက္ပါေလးနည္းကို ၿမန္မာကဗ်ာၿဖင့္ အလြယ္တကူမွတ္ႏုိင္ပါသည္၊၊ “သတိၿမဲရာ ပထမာ၊ ဒုမွာ ရွည္ တုိ သိ၊ လုံးစုံလင္းရာ တ၌သာ၊ စမွာ ၿငိမ္းေလဘိ”ဟူ၍ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
နည္း(၁)--
ပထမစတုကၠသည္ သတိထူေထာင္သည့္ စတုကၠၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤစတုကၠတြင္ပါ၀င္ေသာ နည္း(၁) အရ အသက္ရွဴရႈိက္ရာတြင္ ႏွာသီးအတြင္းသုိ႔ေလ၀င္လ်င္ ေလ၀င္လာမွန္းသိေအာင္ သတိၿပဳေနရပါသည္၊၊ ေလထြက္လ်င္လည္း ထြက္လာမွာမွန္းသိေအာင္ သတိၿပဳေနရပါသည္၊၊ ဆုိလုိသည္မွာ အသက္ကို ရွဴသြင္းေသာအခါ ရွဴသြင္းမွန္းသိေအာင္ သတိထားရပါသည္၊၊ အသက္ကိုရွဴထုပ္ေသာ အခါတြင္လည္း ရွဴထုတ္မွန္းသိေအာင္ သတိထားရပါသည္၊၊
၀င္သက္+ထြက္သက္ကိုမွတ္ရာ၌ ႏွာသီးဖ်ားမွေန၍ မွတ္ရပါသည္၊ ၀င္သက္+ထြက္သက္ သို႔မဟုက္ ၀င္ေလ+ထြက္ေလေနာက္သုိ႔ စိတ္ကလိုက္ၿပီး မွတ္မေနရပါ၊ ႏွာသီးဖ်ားတြင္ စိတ္ကိုစိုက္ထားရပါသည္၊ ထုိအခါအသက္ရွဴ၍ ေလ၀င္လာသည္ကို သိႏုိင္ပါသည္၊ ေလထြက္သည္ကိုလည္း သိႏုိင္ပါ သည္၊ ေလ ႏွာသီးဖ်ားကို ထိသြားသည္ကိုလည္း သိႏုိင္ပါသည္၊၊ သတိေကာင္းလာေလေလ ပိုသိေလေလၿဖစ္ပါသည္၊၊ တရားအားထုတ္သည္ဟူသည္မွာ ထြက္ေလ+၀င္ေလတုိ႔ ႏွာသီးဖ်ားကို ထိသြားေနတာကို မွတ္ေနၿခင္းပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ထြက္သက္+၀င္သက္ကို မွတ္ေသာအခါ ႏွာသီးဖ်ားေခၚ ႏွာေခါင္း၀၏ ေအာက္တည့္တည့္ ႏွာရည္ယုိ စီးက်သည့္ အထက္ႏႈတ္ခမ္းသား၌ စိတ္ကိုစုိက္ထားၿပီး ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ထြက္လ်ုင္ ထြက္မွန္း သိ၊၊ ၀င္လ်င္ ၀င္မွန္းသိၿဖစ္ေအာင္ မွတ္သားရပါသည္၊၊ ထုိသို႔မွတ္ေနစဥ္အတြင္း စိတ္သည္ လြင့္ထြက္ သြားတတ္ပါသည္၊ ထုိသို႔လြင့္ထြက္သြားလ်င္ လြင့္သြားပါေစ၊ လြင့္ထြက္သြားသည္ကိုေတာ့ သိေအာင္ မွတ္ရပါသည္၊၊ အၿခားအာရုံတခုခုသို႔လည္း ေရာက္သြားတတ္ပါသည္၊ ေရာက္ပါေစ၊ ေရာက္သည္ကို သိေအာင္မွတ္သားရပါသည္၊၊ ေရာက္သြားရာ၊ ၀င္လာရာ အာရုံဟူသမွ်ကို သတိအလြတ္မခံဘဲ မွတ္ သားေနလ်င္ တရားမွတ္ၿခင္းအလုပ္ပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ တရားမွတ္ၿခင္းဟူသည္ ၿဖစ္ေပၚလာသည့္ အာရုံ အားလုံးကို သတိမလြတ္ဘဲသိေနၿခင္း သိေနေအာင္ၾကဳိးစားၿခင္းပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ထြက္ေလ+၀င္ေလကိုရႈမွတ္ေနစဥ္ စိတ္စိုက္ထားရာႏွာသီးဖ်ားမွ စိတ္လြင့္သြားၿခင္း၊ အာရုံတခုခုသို႔ ေရာက္သြားၿခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ၿဖစ္ရန္မလုိပါ၊ မူလရႈမွတ္ေနက်အတုိင္း ဆက္ လက္ရႈမွတ္ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ လြင့္ခ်င္ရာ လြင့္၊ ေရာက္ခ်င္ရာ ေရာက္၊ လြင့္မွန္း ေရာက္မွန္း သိေနလ်င္ တရားမွတ္ၿခင္းပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ တခါတရံ ထြက္ေလ+၀င္ေလကိုမွတ္စဥ္ ဘာမွန္းမသိလုိက္ သည့္ သေဘာမ်ားလည္း ၿဖစ္တတ္ပါေသးသည္၊ ထုိသို႔ၿဖစ္လာလ်င္လည္း ဘာမွမသိလုိက္သည့္ သေဘာမွန္းသိေအာင္ မွတ္ရပါမည္၊၊
တရားအားမထုတ္ခင္က စိတ္သည္ လြင့္ခ်င္ရာ လြင့္၊ ၿဖစ္ခ်င္ရာၿဖစ္ေနခဲ့ပါသည္၊၊ သတိမထားသည့္အတြက္ လြင့္မွန္း ၿဖစ္မွန္းမသိၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ တရားအားထုတ္ေသာအခါ သတိထားေနသည့္ အတြက္ စိတ္၏လြင့္ေနပုံ၊ ၿဖစ္ခ်င္ရာၿဖစ္ေနပုံမ်ားကို သိလာပါသည္၊၊ ဤသည္ပင္ တရားအားထုတ္ ၿခင္း၏ အက်ဳိးၿဖစ္ပါသည္၊၊ မည္သည့္အာရုံကို စိတ္ေရာက္ေရာက္ သတိအလြတ္မခံဘဲ မွတ္ေနႏုိင္ လ်င္ သတိထူေထာင္မႈ အားေကာင္းလာပါသည္၊၊
အာရုံမ်ားမ်ားသိႏုိင္ေလေလ သတိအားေကာင္းေလေလ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ထြက္ေလ+၀င္ေလ ကိုမွတ္ေနစဥ္ စိတ္အၿပင္ထြက္ခ်င္ ထြက္၊ မထြက္ ခ်င္ေန၊ လြင့္ခ်င္ရာ လြင့္၊ မလြင့္ခ်င္ေန၊၊ ထြက္လ်င္လည္း ထြက္သည္ကို မွတ္၊ လြင့္လ်င္လည္း လြင့္သည္ကို မွတ္၊၊ ထြက္သည့္စိတ္ကို မထြက္ေအာင္ အတင္းမၾကဳိးစားရပါ၊ လြင့္သည့္ စိတ္ကိုမလြင့္ေအာင္ အတင္းမၾကဳိးစားရပါ၊ အလုိက္သင့္ မူလရႈမွတ္ ေနသည့္ ထြက္ေလ+၀င္ေလကိုသာ ထြက္မွန္းသိ၊ ၀င္မွန္းသိေအာင္ ၾကဳိးစားရပါသည္၊၊
ထုိအခါ ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ထြက္မွန္း သိ၊ ၀င္မွန္းသိေနစဥ္ စိတ္အၿပင္ေရာက္သြားသည္ကို သိလာပါသည္၊ စိတ္လြင့္သည္ကိုလည္း သိလာပါသည္၊ ၿဖစ္ေပၚေနသည့္ အာရုံမ်ားကိုလည္း သိလာပါသည္၊ အာရုံမ်ားထင္ရွားၾကည္လင္လာမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အစပိုင္းတြင္ မေသမၿခာသိၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္၊ သတိအားေကာင္းလာေသာအခါ အေသးစိတ္သိလာပါသည္၊၊ သတိအားလုံး၀ ေကာင္းလာေသာအခါ ပုိင္းပိုင္းၿခားၿခားသိလာပါသည္၊
ဤအခ်ိန္တြင္ မွတ္ၪာဏ္မ်ား အလြန္အားေကာင္းလာပါမည္၊ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးသာၿဖစ္ပါက စာတပုဒ္ကို တၾကိမ္မွ်ၾကည့္ရုံႏွင့္ မွတ္မိမည္ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထြက္ေလ+၀င္ေလကို မွတ္ေနစဥ္ စိတ္အၿပင္ ေရာက္ၿခင္း၊ အရင္ကအၿဖစ္ အပ်က္မ်ားကို သတိရၿခင္း၊ နာက်င္ ကိုက္ခဲၿခင္း၊ စိတ္မ်ား ေတြေ၀လာ ၿခင္းစသည္မ်ား ၿဖစ္ေပၚလာပါက ၿဖစ္ေပၚလာသမွ်ကို မခုခံဘဲ၊ အားလုံးကို မွတ္ေနရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ မွတ္သားေနရင္းက ထုိအာရုံမ်ားမ်ား ရပ္တန္႔သြားမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အာရုံမ်ားရပ္တန္႔သြားေသာအခါ မူလရႈမွတ္ေနက် ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ၿပန္ၿပီး ရႈမွတ္ရန္ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ထုိကဲ့သို႔ၾကဳိးစားေနၿခင္းၿဖင့္ မိမိတုိသႏၱာန္၌-သဒၶါ၊ ၀ီရိယ၊ ခႏၱီ၊ သတိ၊ သမာဓိ၊ ပညာတုိ႔ တုိးတက္လာမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ တုိးတက္လာေသာအခါ စိတ္ၾကည္လင္လာပါမည္၊ စိတ္အား ထက္သန္လာပါမည္၊ အပင္ပန္းခံႏုိင္လာပါမည္၊ အာရုံမ်ားထင္ရွားလာပါမည္၊ သိမႈဆုိင္ရာတြင္ ပုဂၢဳိလ္ၿဖင့္သိၿခင္းမ်ဳိး မဟုက္ေတာ့ဘဲ ဓမၼၿဖင့္သိၿခင္းမ်ဳိး ၿဖစ္လာပါမည္၊၊ ဆုိလုိသည္မွာ ပညတ္မပါဘဲ သဘာ၀သက္သက္ကို သိၿခင္းမ်ဳိးၿဖင့္ သိလာပါမည္၊၊ ခါးကနာသည္ ဆုိရာ၌ ခါးက သက္သက္၊ နာၿခင္းက သက္သက္ဆုိ သည္ကိုခြဲၿခားၿပီး သိလာပါမည္၊ နာၿခင္း၌ ခါးကိုမထည့္သြင္းဘဲ သိလာပါမည္၊ ဤသို႔သိၿခင္းကို ပရ မတ္သိဟုလည္း ေခၚရပါသည္၊၊
“သတိၿမဲရာ ပထမာ” ဟူေသာ ပထမနည္းအရ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ရႈမွတ္ရာတြင္ ထြက္လ်င္ ထြက္မွန္းသိေအာင္၊ ၀င္လ်င္ ၀င္မွန္းသိေအာင္ သတိထား၍ မွတ္ပါမ်ားေသာအခါ ေယာဂီ၏သႏၱာန္၌ သတိသည္ ခုိင္မာလာမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ သတိခုိင္မာလာေသာအခါ၊ သတိၿမဲလာေသာအခါ ရႈမွတ္သမွ် အာရုံမ်ားအေပၚ သတိအလုိလိုရွိလာပါသည္၊၊ ကုိင္လ်င္ ကိုင္မွန္း သိလာပါသည္၊ ထိလ်င္ ထိမွန္း သိ လာပါမည္၊ ေၿပာမႈ၊ ဆုိမႈ၊ ေလ်ာင္းမႈ၊ အိပ္မႈ၊ စားမႈ၊ ေသာက္မႈစသည္မ်ား၌ သတိသည္ အလုိလို လိုက္ပါလာမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤသို႔ၿဖစ္လာၿပီဆုိလ်င္ ေယာဂီပုဂၢဳိလ္၌ သတိထူေထာင္မႈ ေအာင္ၿမင္လာၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အလုပ္တုိင္း၌ သတိမၿမဲေသးလ်င္ သတိထူေထာင္မႈ မေအာင္ၿမင္ေသးဟု မွတ္ရ ပါမည္၊၊ ဤသို႔ၿဖင့္ ပထမနည္းအရ သတိထူေထာင္၍ ေအာင္ၿမင္ၿပီးေသာေယာဂီသည္ တဆင့္တက္၍ ဒုတိယနည္းကို ၾကဳိးစားရပါမည္၊၊
နည္း(၂)--
ပထမနည္းၿဖင့္ သတိထူေထာင္ ေအာင္ၿမင္ၿပီးေသာေယာဂီသည္ ၿပဳလုပ္သမွ် အမႈကိစၥတုိ႔၌ သတိအ လုိလို ပါလာၿပီၿဖစ္သည္၊၊ ထုိသို႔သတိၿမဲလာၿပီဆုိပါက “ဒုမွာ ရွည္တုိ သိ”ဟူေသာ ဒုတိယနည္းအရ ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရွည္လ်င္ ရွည္မွန္းသိေအာင္၊ တုိလ်င္ တုိမွန္းသိေအာင္ ရႈမွတ္ရပါမည္၊၊ ထြက္ေလ+၀င္ေလသည္ သာမာန္ၾကည့္လ်င္ အတူတူဟုထင္ရေသာ္လည္း မတူညီပါ၊ တခါတရံ အသက္ရႈဴတာ ရွည္ပါသည္၊ တခါတရံတုိပါသည္၊ ထုိသို႔ၿဖစ္ရာ၌ ေယာဂီသည္ ရွည္လ်င္ ရွည္သည္ဟု သိေနရပါမည္၊ တုိလ်င္လည္း တုိသည္ဟု သိေနရပါမည္၊၊
ပထမနည္းတြင္ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ရႈမွတ္ရာ၌ သတိကိုၿမဲလာေအာင္ လူကလုပ္ယူရပါသည္၊၊ ထြက္ေလ ထြက္မွန္းသိေအာင္၊ ၀င္ေလ ၀င္မွန္းသိေအာင္ သတိကိုထူေထာင္ရပါသည္၊၊ နာတာ က်င္တာ ကိုက္တာ ခဲတာ၊ စိတ္အၿပင္ေရာက္တာ၊ အတိတ္ကအၿဖစ္အပ်က္မ်ားကို အမွတ္ရတာစသည္ကိုသိေအာင္ သတိကိုကပ္ထားရပါသည္၊၊ သတိကိုထူေထာင္၍ ေအာင္ၿမင္လာေသာအခါတြင္ သတိကို လူကလုပ္ယူစရာမလုိေတာ့ဘဲ အမူအရာတုိင္းကုိ သတိကအလုိလို သိလာပါသည္၊၊ အမူရာတုိင္းတြင္ သတိကပ္လာပါသည္၊၊ သတိသည္ ရင့္က်က္လာၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထြက္ေလ+၀င္ေလအာရုံ တြင္မကေတာ့ဘဲ ၿပင္ပအာရုံမ်ားအထိပါ သတိကပ္လာပါသည္၊၊ မိမိကလုပ္ယူရသည့္ သတိအဆင့္ကို ေက်ာ္လြန္လာေသာသတိကို အသိႏွင့္ယွဥ္တြဲေသာ သတိဟုေခၚရပါသည္၊၊ သတိႏွင့္ အသိတုိ႔တြဲစပ္ လာၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ပထမနည္းၿဖင့္ သတိထူေထာင္မႈ ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီသည္ ဒုတိယနည္းအတြက္ အထူးၾကဳိး စားဖြယ္ မလိုေတာ့ဘဲသတိက သူ႔အလိုလိုပါလာပါသည္၊၊ အသက္ရွည္ရွည္ ရွဴသည္ကုိလည္း သိလာပါသညါ၊ အသက္တုိတုိရွဴသည္ကိုလည္း သိလာပါသည္၊ ဤသတိကို လူကလုပ္ယူရေသာ သတိမဟုက္ေတာ့ေသာေၾကာင့္ ဥပ႒ာနသတိဟု ေခၚပါသည္၊၊ ဤအဆင့္သို႔ေရာက္လာသည္ႏွင့္ ေယာဂီသည္ သိကၡာသုံးပါးတြင္ သမာဓိသိကၡာနယ္သို႔ ေရာက္လာၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ထုိအခါ ၀ီရိယ၊ သတိ၊ သမာဓိတုိ႔ အားေကာင္းလာၿပီ ၿဖစ္သည္၊ ၀ီရိယက သက္ဆုိင္ရာတရားမ်ားကို ေထာက္ပ့ံလာ ပါသည္၊ သတိကဆုိင္ရာအာရုံမ်ား အလုိလိုထင္လာေအာင္ ေထာက္ပံ့လာပါသည္၊ သမာဓိက စိတ္ကို မၿပန္႔လြင့္ေအာင္ ၿငိမ္သက္ေနေအာင္ ေထာက္ပံ့လာပါသည္၊ ဤသို႔၀ီရိယ၊ သတိ၊ သမာဓိတုိ႔ ဆုိင္ရာ တရားမ်ားကုိ အညီအညြတ္ ေထာက္ပံ့လာေသာအခါ ေယာဂီ၏စိတ္သည္ အထူးစုစုစည္းစည္း ၿဖစ္လာပါသည္၊ တည္ၾကည္လာပါသည္၊ ထုိအခါ စိတၱ၀ိသုဒၶိၿဖစ္ေပၚလာပါသည္၊၊ စိတ္စင္ၾကယ္သည္ဟု ဆုိလိုပါသည္၊၊
စိတၱ၀ိသုဒၶိ၌ သမၼာ၀ါယာမ၊ သမၼာသတိ၊ သမၼာသမာဓိတို႔ ၀ါ၀င္ပါသည္၊၊ ဤမဂၢင္ေလးပါးတုိ႔က ဆုိင္ရာ ကိစၥမ်ားကို ၿပဳလုပ္ေသာအခါ သမာဓိသိကၡာၿပည့္စုံလာပါမည္၊ သမာဓိသိကၡာၿပည့္စုံလာေသာအခါ ပညာသိကၡာၿပည့္စုံလာပါမည္၊၊ သီလသိကၡာၿပည့္စုံေစရန္အတြက္မူ ပထမနည္းတြင္ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို သတိမလြတ္ေအာင္ အားထုတ္၍ေအာင္ၿမင္စဥ္က သီလသိကၡာၿပည့္စုံေစခဲ့ၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ထြက္သက္+၀င္သက္ကို သတိထားရႈမွတ္ေနရင္းက ကိုယ္က်င့္သီလကို စင္ၾကယ္လာေစပါသည္၊ သတိအားေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈအေပၚတြင္အေပၚတြင္မူတည္
ဤသို႔လ်င္ နည္း(၂)ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီသည္ သီလသိကၡာ၊ သမာဓိသိကၡာ၊ ပညာသိကၡာတို႔ ၿပည့္စုံလာၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ သို႔ေသာ္ ဤပညာသိကၡာသည္ ၀ိပႆနာအဆင့္သို႔ေရာက္ေသာပညာ မဟုက္ ေသးပါ၊ သမာဓိပညာမွ်သာ ၿဖစ္ပါေသးသည္၊၊ ထုိပညာကိုအေၿခခံ၍ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱဟု လကၡဏာေရးသုံးပါးထင္ေအာင္ ရႈမွတ္ႏုိင္ေသာအခါမွ ၀ိပႆနာပညာအဆင့္သို႔ ေရာက္သည္ဟု ေခၚ ပါသည္၊၊ ဤအဆင့္ကို ဒိ႒ိ၀ိသုဒၶိ(နာမရူပ ပရိေစၧဒညာဏ္)မွစၿပီး ေနာက္ပုိင္းမ်ား၌သာ ပညာသိကၡာကို ၿဖည့္ၿခင္းအဆင့္သို႔ေရာက္ပါသည္၊
ထြက္ေလ+၀င္ေလႏွင့္ အာရုံမ်ားအေပၚတြင္ လူက သတိကိုလုပ္မယူရဘဲ သတိကသူ႔အလုိလိုကပ္ သည့္အဆင့္သို႔ေရာက္လာၿပီဆုိလ်င္ ထုိသတိသည္ သမၼာသတိမဂၢင္ထုိက္ေသာ သတိၿဖစ္လာပါသည္၊ သတိ၏တြဲဘက္ ၀ီရိယသည္လည္း သမၼာ၀ါယာမမဂၢင္ထုိက္လာပါသည္၊ ကုသုိလ္+အကုသုိလ္တုိ႔ႏွင့္ စပ္၍ သမၼပၸဓာန္ကိစၥပါလာၿပီၿဖစ္ပါသည္၊
နည္း(၃)--
ထြက္ေလ+၀င္ေလတြင္ အစ အလယ္ အဆုံးဟူ၍ရွိပါသည္၊၊ ေယာဂီသည္ ထြက္ေလ+၀င္ေလတုိ႔၏ အစ အလယ္ အဆုံးကို တခုၿခင္းစီ ခဲြၿခားၿပီးမွတ္ရပါသည္၊၊ လကၤာတြင္(တမွာ လုံးစုံ သိ) ဟု ဆုိထားသည့္အတိုင္း နည္း(၃)အဆင့္သုိ႔ေရာက္လာေသာ ေယာဂီသည္ ထြက္သက္+၀င္သက္တုိ႔၏ အစ အလယ္ အဆုံး အလုံးစုံကို အမွတ္သတိၿဖင့္ ရႈမွတ္ေနရပါသည္၊၊ အလုံးစုံဆုိတာ ထြက္သက္+၀င္သက္တုိ႔၏ အစ အလယ္ အဆုံးသုံးမ်ဳိးလုံးကို အမွတ္သတိၿဖင့္ သိေနရမည္ဟု ဆုိလိုပါသည္၊၊
နည္း(၁)တြင္ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ထြက္မွန္း+၀င္မွန္းသိေအာင္ ရႈမွတ္ၿခင္းၿဖင့္ သတိကိုထူေထာင္သည္၊ နည္း(၂)ၿဖင့္ ထြက္သက္+၀င္သက္တုိ႔၏ အရွည္+အတုိကိုသိေအာင္ ရႈမွတ္ရသည္၊ နည္း(၃)ၿဖင့္ ထြက္သက္+၀င္သက္တုိ႔၏ အစ အလယ္ အဆုံးကိုသိေအာင္ ရႈမွတ္ရသည္၊၊
နည္း(၁)ကို ရႈမွတ္၍ ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီ၏သႏၱာန္တြင္ သတိခုိင္မာလာၿပီ ၿဖစ္ပါတယ္၊ နည္း (၂)ကို ရႈမွတ္၍ ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီ၏သႏၱာန္တြင္ သတိအၿပင္ အသိ=သမၸဇညပါ ယဥ္တြဲၿဖစ္ေပၚလာၿပီ ၿဖစ္ပါတယ္၊ နည္း(၃)ကို ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီ၏သႏၱာန္တြင္ ထြက္သက္+၀င္သက္ အစ အလယ္ အဆုံးကုိသိလာၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ နည္း(၃)ကို ရႈမွတ္ေအာင္ၿမင္ေသာအခါ ထြက္သက္+၀င္သက္တုိ႔၏ အစ အလယ္ အဆုံးကိုေကာင္းေကာင္းၾကီး အေသးစိတ္ သိၿမင္လာပါသည္၊၊ ဤနည္းကို ခုႏွစ္ရက္အဓိဌာန္ၿဖင့္ အားထုတ္သူသည္ သုံးရက္ခန္႔အားထုတ္ရႈမွတ္ သင့္ပါသည္၊၊
နည္း(၄)--
နည္း(၃)ကို အားထုတ္ေအာင္ၿမင္ၿပီးေသာ ေယာဂီသည္ သတိႏွင့္ သမာဓိတုိ႔ အလြန္အားေကာင္းလာပါသည္၊၊ သုိ႔ေသာ္ ထြက္သက္+၀င္သက္ကိုႏုိင္နင္းၿခင္
ဆုိလုိသည္မွာ ၾကမ္းတမ္းသည့္ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ႏူးညံ့လာေအာင္၊ ၿငိမ္းလာေအာင္ အားထုတ္ရႈ မွတ္ရမည္ဟု ဆုိလိုပါသည္၊၊ ထြက္သက္+၀င္သက္တုိ႔သည္ ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသၿဖင့္ ခႏၶာကိုယ္အမူအရာမ်ားၾကမ္းပါက ထြက္သက္+၀င္သက္လည္း ၾကမ္းပါသည္၊ ခႏၶာကိုယ္အမူအရာ ႏူးညံ့ပါက ထြက္သက္+၀င္သက္လည္း ႏူးညံ့လာပါသည္၊၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ နည္း(၄)တြင္ ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ႏူးညံ့လာေအာင္၊ ၿငိမ္းလာေအာင္ ရႈမွတ္ရပါသည္၊၊ ဤနည္းကို ခုႏွစ္ရက္ အဓိဌာန္ၿဖင့္ အားထုတ္သူသည္ ႏွစ္ရက္ခန္႔ အားထုတ္သင့္ပါသည္၊၊
ဤနည္းကို ၾကဳိးစားအားထုတ္ ရႈမွတ္သၿဖင့္ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီသည္ ထြက္သက္+၀င္သက္မ်ား ႏူးညံ့လာပါသည္၊ ၿငိမ္းလာပါသည္၊ ကိုယ္ခႏၶာတုိ႔သည္လည္း ႏူးည့ံလာပါသည္၊ ၿငိမ္းေအးလာပါသည္၊၊ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ႏူးညံ့၊ ၿငိမ္းေအးသည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္လာပါသည္၊၊ ကိုယ္ကာယမ်ားစင္ၾကယ္ၿပီး၊ ကိုယ္၏ပူပန္ၿခင္း စိတ္၏ပူပန္ၿခင္းမ်ား မၿဖစ္ေတာ့ပါ၊ ထြက္ေလ+၀င္ေလတုိ႔သည္လည္း ႏူးညံ့လာပါသည္၊ သိမ္ေမြ႔လာပါသည္၊ ၿငိမ္းသြားသည္အထိပင္ သိမ္ေမြ႔လာပါသည္၊ ကိုယ္ကာယ မ်ားစင္ၾကယ္လ်င္ ထြက္သက္+၀င္သက္ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔လာ
ထြက္သက္+၀င္သက္ရႈမွတ္ၿခင္း၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ သမာဓိရရွိရန္ၿဖစ္ပါသည္၊၊ သမာဓိရရွိရန္-အၿပစ္ကင္းစင္မႈ=သီ
ထြက္သက္+၀င္သက္ကို ရႈမွတ္ၿခင္းၿဖင့္ သမာဓိရလာေသာအခါရရွိေသာ သမာဓိကိုလုိက္၍ ေယာဂီ၏ သႏၱာန္တြင္ နိမိတ္မ်ားထင္ေပၚလာတတ္ပါသည္၊၊ အထက္တြင္ေဖာ္ၿပခဲ့ၿပီးေသာ နည္း(၄)မ်ဳိးၿဖင့္ ရႈမွတ္ ေအာင္ၿမင္လာေသာ ေယာဂီသည္ သမာဓိသိကၡာေကာင္းေကာင္းၾကီး ထူေထာင္မိၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ထူေထာင္ရရွိလာေသာ သမာဓိကိုလုိက္၍နိမိတ္(၃)မ်ဳိး ေယာဂီ၏အာရုံတြင္ ထင္ေပၚလာတတ္ပါ သည္၊၊ နိမိတ္(၃)မ်ဳိးမွာ---
(၁) ပရိကမၼနိမိတ္
(၂) ဥဂၢဟနိမိတ္
(၃) ပဋိဘာဂနိမိတ္ တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
‘ပရိမၼနိမိတ္’ဆုိသည္မွာ ထြက္သက္+၀င္သက္အရာ၌ ထြက္ေလ+၀င္ေလကိုပင္ ေခၚပါသည္၊၊ ထြက္ ေလ+၀င္ေလကို ထြက္မွန္းသိ၊ ၀င္မွန္းသိေအာင္ သတိကပ္ၿပီး ရႈမွတ္သၿဖင့္ ရရွိလာေသာ သမာဓိကို “ပရိကမၼသမာဓိ”ဟု ေခၚပါသည္၊၊ ‘ပရိကမၼ’ဟူသည္ မူလအေၿခခံ ထြက္ေလ+၀င္ေလဟူ၍ ၿဖစ္ပါသည္၊ “ပရိကမၼသမာဓိ”ဆုိသည္မွာလည္း အေၿခခံအဆင့္ သမာဓိကုိေခၚပါသည္၊၊
‘ဥဂၢဟနိမိတ္’ဆုိသည္မွာ စိတ္ၿဖင့္(မေနာဒြါရ)ယူအပ္ေသာ အာရုံတခုခုၿဖစ္ပါသည္၊၊ မူလအေၿခခံ ထြက္ေလ+၀င္ေလထက္ေက်ာ္လြန္ေသာ အၿခားအာရုံကို ေခၚပါသည္၊၊ ထုိအာရုံမ်ားမွာ ပါဠိေတာ္တြင္ မ်ားစြာၿပဆုိထားပါသည္၊၊ အလင္းေရာင္ အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အေဆာက္အဦးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အၿမင္အာရုံအမ်ဳိး၊ သစ္ ပင္၊ ေတာ ေတာင္၊ ေရေၿမ၊ ေကာင္းကင္၊ မိန္းမ၊ ေယာက်ာၤး၊ အဆင္းအာရုံအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အသံအာရုံ အမ်ဳိး မ်ဳိး၊ စသည္ၿဖင့္ အာရုံေပါင္းေၿမာက္မ်ားစြာကို မ်က္စိၿဖင့္ၿမင္ေနရသလုိ စိတ္ထဲတြင္ ထင္ေပၚလာေသာ အာရုံမ်ားကို ဥဂၢဟနိမိတ္ဟု ေခၚဆုိပါသည္၊၊ တရားအားထုတ္ေနရင္း သမာဓိရလာေသာအခါ ေယာဂီ ၏စိတ္ထဲတြင္ ေပၚလာတတ္သည့္အာရုံမ်ားပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤအဆင့္တြင္ရေသာသမာဓိကို “ပရိ ကမၼသမာဓိ”ဟုပင္ ေခၚရပါသည္၊ ေရွ႔တြင္ရခဲ့ေသာ ‘ပရိကမၼသမာဓိ’ထက္ အဆမ်ားစြာပိုၿပီး တည္ ၾကည္ လာပါသည္၊၊
‘ပဋိဘာဂနိမိတ္’ဆုိသည္မွာ ‘ဥဂၢဟနိမိတ္’ထက္ ေက်ာ္လြန္သည့္အဆင့္ကို ေခၚပါသည္၊၊ ဥဂၢဟနိမိတ္ အဆင့္တြင္ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိေသးပါ၊ ခပ္မွိန္မွိန္ၿဖစ္ေနပါသည္၊ ပဋိဘာဂနိမိတ္အဆင့္တြင္မွ မလႈပ္ရွား ေတာ့ဘဲ တည္ၿငိမ္လာပါသည္၊ သမာဓိသည္ေပၚလုိက္ ေပ်ာက္လိုက္လည္း မဟုက္ေတာ့ဘဲ တည္ေန ပါသည္၊ ဤအဆင့္တြင္ရေသာသမာဓိကုိ “ဥပစာရသမာဓိ”ဟု ေခၚပါသည္၊ “ဥပစာရစ်ာန္”ဟုလည္း ေခၚပါသည္၊၊ ပဋိဘာဂနိမိတ္အဆင့္တြင္ အာရုံတမ်ဳိးတည္းၿဖစ္ေသာ္လည္း သမာဓိႏွစ္မ်ဳိး ကြဲပါသည္၊ အနည္းငယ္ႏုေသာသမာဓိကုိ “ဥပစာရသမာဓိ”ဟုေခၚၿပီး၊ ပို၍ရင့္က်က္ေသာ သမာဓိကို “အပၸနာ သမာဓိ”ဟု ေခၚပါသည္၊၊
ပဋိဘာဂနိမိတ္အေပၚ၌ စိတ္ကိုထားၿပီး အားထုတ္ၿခင္းကို ဌပနာနည္းဟု ေခၚဆုိေၾကာင္း ထုိထုိ၀ိပႆနာရႈနည္းက်မ္းမ်ား၌ ေလ့လာရပါသည္၊ ဌပနာနည္းၿဖင့္ ဆက္လက္ ရႈမွတ္အားထုတ္လ်င္ စ်ာန္အမ်ဳိးမ်ဳိးကိုရရွိႏုိင္
၀ိပႆနာသို႔ ကူးေသာအခါ သီလရွိၿခင္း၊ သမာဓိေကာင္းၿခင္း၊ ဒိ႒ိကင္းစင္ၿခင္း၊ ၀ိစိကိစၧာကင္းၿခင္း ဆုိသည့္ အရည္အၿခင္းေလးမ်ဳိး လုိအပ္ပါသည္၊၊ ပဋိဘာဂနိမိတ္အဆင့္သို႔ေရာက္လာေ
ဒိ႒ိႏွင့္ ၀ိစိကိစၧာကင္းရန္ ၀ိပႆနာကို ဆက္လက္အားထုတ္ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ၀ိပႆနာသို႔မကူးဘဲ ထြက္ ေလ+၀င္ေလကိုပင္ ဆက္လက္အားထုတ္လ်င္ စ်ာန္မ်ားရလာပါမည္၊၊ အဘိညာဥ္မ်ားၿဖင့္ ေၿမလ်ဳိး၊ မုိးပ်ံလုပ္ခ်င္သူမ်ားအတြက္ စ်ာန္မ်ားကို ဤအဆင့္တြင္ဆက္လက္အားထုတ္ပါက ရရွိလာႏုိင္ပါသည္၊၊ သမထလမ္းဟု ေခၚဆုိပါသည္၊၊
သမထမွ ၀ိပႆနာသို႔ကူးရာတြင္ “ခဏိကသမာဓိ”အဆင့္မွလည္း ကူးႏုိင္သည္၊ “ဥပစာရ သမာဓိ”အ ဆင့္မွလည္း ကူးႏုိင္သည္၊ “အပၸဏာသမာဓိ”မွလည္း ကူးႏုိင္ပါသည္၊၊ ခဏိကသမာဓိအဆင့္ဆုိသည္မွာ ‘ပရိကမၼနိမိတ္’ႏွင့္ ‘ဥဂၢဟနိမိတ္’အဆင့္မ်ားကို ေခၚပါသည္၊ ‘ဥပစာရသမာဓိ’အဆင့္ႏွင့္ ‘အပၸဏာသမာဓိ’အဆင့္ဆုိသည္မွာ ‘ပဋိဘာဂနိမိတ္’အဆင့္ကိုေခၚပါသည္
ထြက္ေလ+၀င္ေလကို နည္း(၄)အဆင့္အထိ ရႈမွတ္ရာမွၿဖစ္ေပၚလာေနသည့္ နာမ္ ရုပ္ကို အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱဟု ဆင္ၿခင္သုံးသပ္သည္ကို ၀ိပႆနာဟု ေခၚပါသည္၊၊ နာမ္+ရုပ္အေပၚတြင္ လကၡဏာေရး သုံးပါးတင္၍ ဆင္ၿခင္သုံးသပ္ မွတ္ရႈသၿဖင့္ ဒိ႒ိႏွင့္ ၀ိစိကိစၧာကင္းၿပီး နာမ္ရုပ္ကို ပိုင္းၿခားသိေသာ “နာမရူပပရိေစၧဒညာဏ္”ႏွင့္၊ နာမ္ရုပ္၏ အေၾကာင္းကိုသိမ္းဆည္းေသာ “ပစၥယပရိဂၢဟညာဏ္”မ်ားကို ရလာၿပီဆုိလ်င္ “စူဠေသာတာပန္(ကလ်ာဏပုထုဇဥ္)” ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤအဆင့္တြင္ ဒိ႒ိႏွင့္ ၀ိစိကိစၧာကို တဒဂၤပဟာန္ၿဖင့္ ပယ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ဒုတိယဘ၀အတြက္ စိတ္ေအးရၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
၀ိပႆနာသုိ႔ကူးၿခင္းဟူသည္မွာ ထြက္ေလႏွစ္မ်ဳိးတြင္ ထြက္ေလသည္ ရုပ္ၿဖစ္သည္၊၊ ထြက္ေလဟု သိေနသည္မွာ နာမ္ၿဖစ္သည္၊၊ ၀င္ေလသည္ ရုပ္ၿဖစ္သည္၊၊ ၀င္ေလဟုသိေနသည္မွာ နာမ္ၿဖစ္သည္၊၊ ဤသို႔ ထြက္ေလ+၀င္ေလကို ရုပ္ႏွင့္ နာမ္ဟု ခြဲၿခားသိေအာင္ရႈမွတ္ရသည္ကို ၀ိပႆနာရႈမွတ္သည္ဟု ေခၚပါသည္၊၊ ရုပ္+နာမ္ႏွစ္မ်ဳိးတြင္ ရုပ္သည္ ထာ၀ရမတည္ေသာ အနိစၥ၊ ဆင္းရဲမႈ ဒုကၡ၊ မိမိအလိုသို႔ မလုိက္မႈ အနတၱၿဖစ္သည္ဟု ဆင္ၿခင္သုံးသပ္လာေသာအခါ ၀ိပႆနာၪာဏ္အဆင့္ဆင့္ တက္လာ ၿပီး စူဠေသာတာပန္၊ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ႏွင့္ ရဟႏၱာဟူေသာ အထက္မဂ္ဖုိလ္အဆင့္မ်ားကို က်င့္စဥ္၏အက်ဳိးဆက္အၿဖစ္ရ ရွိလာမည္ၿဖစ္ပါသည္၊၊
စူဠေသာတာပန္အဆင့္ကိုရရွိရန္ နာမ္ႏွင့္ ရုပ္ကို လကၡဏ၊ ရသ၊ ပစၥဳပ႒ာန္၊ ပဒ႒ာန္တုိ႔ၿဖင့္သိရန္ လုိ အပ္ပါသည္၊၊ နာမ္ ရုပ္ကို အေၾကာင္းႏွင့္အတူတကြသိၿခင္းကို စာေပေ၀ါဟာရၿဖင့္ လကၡဏ၊ ရသ၊ စသည္ၿဖင့္ေခၚဆုိၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ဤအဆင့္ကုိ သာမန္ၪာဏ္အသင့္အတင့္ရွိသူ(ဒြိဟိ
အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလကို အထက္တြင္ေဖာ္ၿပခဲ့ၿပီးေသာ နည္းမ်ားအတုိင္း စနစ္တက် ေလ့လာ ရႈမွတ္၊ အားထုတ္ ပြားမ်ားမည္ဆုိလ်င္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဟုတ္သူၿဖစ္ေစ၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မဟုက္သူၿဖစ္ေစ ဘ၀၏အဆုံးစြန္ပန္းတုိင္ မဂ္ဖုိလ္ခ်မ္းသာမ်ားႏွင့္အတူ၊ သႏၱိသုခဟုဆုိအပ္ေသာ အၿမတ္ဆုံး အေအးခ်မ္းဆုံး၊ အခိုင္မာဆုံးေသာ ၿမတ္နိဗၺာန္ကို ရရွိမည္အမွန္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
အရွင္ သတိပ႒ာန္ႏွင့္ဆက္စပ္၍ စာတမ္းႏွစ္ခုကုိ “အလင္း စက္”ဆုိက္တြင္တင္ခဲ့ပါသည္၊၊ သတိပ႒ာန္ မိတ္ဆက္စာတမ္းႏွင့္ ယၡဳတင္ေသာ အာနာပါနသတိပ႒ာန္ ရႈမွတ္နည္းတုိ႔ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ သတိပဌာန္မိတ္ဆက္ကိုတင္ၿပရာမွ စာဖတ္သူမ်ား၏ ေတာင္းဆုိလာမႈေၾကာင့္ အာနာပါန သတိပ႒ာန္ ရႈမွတ္နည္းကို ေရးသားလိုက္ၿခင္းၿဖစ္ပါသည္၊၊ ရႈမွတ္လိုသူမ်ားအတြက္ အေၿခခံနည္းအေနၿဖင့္ အတုိင္းအတာတခုအထိ ၿပည့္စုံသည္ဟု အရွင္ယူဆပါသည္၊၊ အက်ယ္သိလိုသူမ်ားအတြက္ အရွင္ညႊန္းထားေသာက်မ္းမ်ားကို အင္တာနက္တြင္ရွာေဖြၿပီး အေသးစိတ္ေလ့လာရန္ၿဖပ္ပါသည္၊၊
ဤစာတမ္းတြင္ အမွားတစုံတရာေတြ႔ရွိရပါက ေမတၱာၿဖင့္ ညႊန္ၿပေပးၾကပါရန္လည္း ေတာင္းပန္လိုပါသည္၊၊ အာနာပါနသတိ ပ႒ာန္ကိုအားထုတ္ရာတြင္ Walking meditation=လမ္းေလ်ာက္၍ ရႈမွတ္ပုံသည္လည္း မပါမၿဖစ္လိုအပ္ပါသည္၊ အရွင္ အလ်င္းသင့္ေသာအခါ လမ္းေလ်ာက္၍ ရႈမွတ္ပုံကုိ တင္ၿပမည္ၿဖစ္ပါသည္၊၊
သတိပ႒ာန္ ေလ့လာ မွတ္သား၊ ရႈမွတ္ အားထုတ္ၿခင္းၿဖင့္ ဘ၀၏ဖိအားအေမာမ်ား ေၿပေပ်ာက္ၿပီး၊ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ရရွိၾကပါေစလုိ႔ ဆႏၵၿပဳလ်က္ အာနာပါနသတိ=ထြက္ေလ+၀င္ေလစာတမ္း
အရွင္ေက၀လ(အလင္း စက္)
ဘာ၀နာ၀ိဟာရ-သီရိလကၤာ
(၁၆.၁၂.၂၀၁၀)
(မွတ္ခ်က္/ ဒီ၊သတိပ႒ာနသုတ္၊ မဇ္၊ မဟာသတိပ႒ာနသုတ္၊ ၀ိပႆနာရႈနည္းက်မ္းမ်ား၊ အတၱ၀ါဒမွ အနတၱ၀ါဒသုိ႔ ခရီးစဥ္(ဦးေရႊေအာင္)The heart of Buddhist meditation(Nyanaponika thera) Education for Mindfulness(Venerable Mirisse Dhammika)စာအုပ္မ်ားကို ကိုးကား၍ ဤစာတမ္းကိုေရးသားပါသည္၊၊)
No comments:
Post a Comment