အသက္ႀကီးလွ်င္ လက္ဖက္အုပ္ကို ျပင္

အထက္ပါ အသက္ႀကီးလွ်င္ လက္ဖက္အုပ္ကိုျပင္-ဟူေသာ စကား အသံုးအႏႈန္းမွာ ျမန္မာမႈစကားပံုတခု
ျဖစ္သည္။ သိ္ု႔ေသာ္ အထက္ပါ အသက္ႀကီးလွ်င္ လက္ဖက္အုပ္ကို ျပင္-ဟူသည္ ျမန္မာ့ေဆးပညာအရ အသက္အရြယ္ႀကီးသူမ်ား လက္ဖက္စားၾကရန္ ညႊန္ၾကားထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။


အသက္ေလးဆယ္ ေက်ာ္လာေသာအခါ ပ်ိဳမ်စ္ႏုနယ္မႈမ်ား ရပ္တန္႔ကာ အိုမင္းရင့္ေရာ္ျခင္းဇရာသို႔ ခ်ဥ္းနင္း ဝင္ေရာက္လာသည္။ ထိုအခါ လူ႔ခႏၶာကို္ယ္တြင္ ေလအား၊ ေသြးအားမ်ား ဆုတ္ယုတ္လာသည္။
လူတေယာက္တြင္ ေသြးအားသည္ အဓိကက်သလို ေလအားကပို၍ ပဓာနက်သည္။ လူတေယာက္တြင္ ေလအားရွိေနပါမွ ေသြးမ်ား လႈပ္ရွားသြားလာႏိုင္မည္။ ေသြးမ်ားလႈပ္ရွားသြားလာေနပါမွ ကိုယ္က်န္းမာ၊ စိတ္ခ်မ္းသာ ရွိမည္။



ထိုသည္ကိုပင္ရည္၍ ျမန္မာ့ေရွးေဟာင္းႀကီးမ်ားက ေနာင္းလူမ်ားကို အသက္ႀကီးလွ်င္ လက္ဖက္အုပ္ကိုျပင္-
ဟု မွာထားျခင္းျဖစ္သည္။
အဘြားႏွင့္ အဘိုးသည္ လက္ဖက္စံုမက္လွသည္။ အဘိုး အဘြားမ်ားသာမက ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုး အႀကီးအငယ္မေရြး လက္ဖက္ကို ႏွစ္သက္စြာ စားသံုးၾကသည္။


လက္ဖက္ကို ဇြန္းကေလးျဖင့္ တဇြန္းစားလိုက္မိလွ်င္ ႏႈတ္ခံတြင္းကို ရႊင္၍ ခံတြင္းလိုက္လွသည္။ လက္ဖက္အုပ္ကေလးထဲမွ တဇြန္းျပီးတဇြန္း ဆက္လက္စားလာသည္။ ဤမွ်အထိ လက္ဖက္၏ထူးကဲေသာ အရသာသည္ ႏႈတ္ခံတြင္းကို လိုက္ေစသည္။


လက္ဖက္၏ ဓာတ္သေဘာ---
-လက္ဖက္၏ အရသာမွာ ဖန္၊ ခါး၊ ဆိမ့္ ျဖစ္သည္။
-အဖန္ဓာတ္သည္ အာေပါ ေရဓာတ္။
-အခါးဓာတ္သည္ ဝါေယာ ေလဓာတ္။
-အဆိမ့္ဓာတ္သည္ ပထဝီ အားဓာတ္တု႔ိ အခ်ိဳးက် လက္ဖက္တြင္ ပါဝင္ေနသည္ကို ေလ့လာေတြ႔ရွိရသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ဖက္တြင္ အဖန္ႏွင့္အခါးဓာတ္တို႔ ဦးေဆာင္ေနၾကသည္။ လူတေယာက္တြင္ လိုအပ္လွေသာ အာေပါ(ေရ)ႏွင့္ ဝါေယာ(ေလ)ဓာတ္တို႔မွာ လက္ဖက္တြင္ ျပည့္စံုစြာ ပါဝင္ေနျခင္းေၾကာင့္ အသက္ႀကီးလွ်င္ လက္ဖက္အုပ္ကိုျပင္ဟု ျမန္မာ့ေရွးသူေဟာင္းတို႔က မိန္႔မွာျခင္းျဖစ္သည္။


တဖန္ ျမန္မာစကားပံုတခုတြင္ အသားတြင္ ဝက္၊ အသီးတြင္ သရက္၊ အရြက္တြင္ လက္ဖက္-ဟူ၍ လက္ဖက္၏ အရသာထူးကဲပံုကို ေႏွာင္းလူသားစဥ္ ေျမးဆက္တို႔အား မွာၾကားထားခဲ့ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာရိုးရာတြင္ ေရွးက လက္ဖက္ကို သံုးေဆာင္ရာ၌ လက္ဖက္သားကို ႏွမ္းဆီစစ္စစ္ျဖင့္ စိမ္၍ နယ္ထားျပီးလွ်င္ အသက္ႀကီးသူမ်ားက တို႔ရံု ျမံဳ႔ရံုသာ စားၾကသည္။ ဤသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ လက္ဖက္၏ ဖန္ခါး၊ ဆိမ့္ေသာအရသာတို႔ကို ႏွမ္းဆီ၏ ပူ၊ ခါး၊ ဆိမ့္ အရသာျဖင့္ ျပန္၍ထိန္းေပးလိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။


အသက္ႀကီး ေလအားနည္းေရာဂါႏွင့္ လက္ဖက္---
ထိုအခါ လက္ဖက္၏အျပစ္ေဒါသတို႔လည္း ျငိမ္းကာ စား၍လည္း ပို၍အရသာရွိလာသည္။ လက္ဖက္ကို စားသံုးေပးျခင္းျဖင့္ ႏႈတ္မျမိန္၊ ခံတြင္းမလိုက္ျခင္း၊ အသံတုန္ျခင္း၊ အသက္ႀကီး ေလအားနည္းကာ ေျခတုန္ လက္တုန္ျဖစ္ျခင္း၊ အစာနင္ျခင္း၊ ႀကိဳ႔ထိုးျခင္း စေသာအားနည္းခ်က္တို႔မွ ကင္းေဝးေစသည္။


ဤသို႔ လက္ဖက္ကို ႏွမ္းဆီစစ္စစ္ျဖင့္ တြဲဖက္ေပးလိုက္ေသာအခါ ေဘးအျဖစ္မွ ေဆးအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲ လာသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ဖက္အသားခ်ည္းကို တိုင္းထြာမႈမရွိဘဲ တဖက္အစြန္းသို႔ေရာက္ေအာင္ အလြန္အကၽြံ စားသံုးပါက ေလခ်ဳပ္၊ ဆီးခ်ဳပ္၊ ဓာတ္ခ်ဳပ္ စေသာ ဝါေယာဓာတ္(ေလ)ခ်ဳပ္ျပီး ေဖာက္ျပန္ေသာ ေဝဒနာကို ခံစားရမည္မွာ မလြဲေခ်။


လက္ဖက္ႏွင့္ သေဘၤာရြက္---
ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့ေရွးသူေဟာင္းတို႔က လက္ဖက္ကို လြန္ကၽြံစြာစားမိေသာ္လည္း ေဘးမျဖစ္ေသာ နည္းကို ညႊန္ျပထားခဲ့ပါသည္။ ထိုနည္းမွာ သေဘၤာရြက္ မႏုမရင့္ကို ႏြမ္းရံုမီးျမိဳက္ပါ။ ျပီးလွ်င္ ေရျဖင့္သန္႔စင္ျပီး ပါးပါးကေလးမ်ားလွီးကာ လက္ဖက္ျဖင့္ ဆတူေရာေႏွာရသည္။ ျပီးလွ်င္ ႏွမ္းဆီစစ္စစ္ကို ဆမ္း၍နယ္ကာ ၾကက္သြန္ျဖဴဥ တလံုးျဖင့္ စားလိုက္ေသာအခါ အာေပါ(ေရ)၏ အက်ိဳးကိုလည္း ရရွိ၏။ ဝါေယာ (ေလ)၏ အက်ိဳးကိုလည္း ရရွိ၏၊ ဝါေယာ အာကာသ (ေလႏွင့္အပြင့္ဓာတ္)လည္း ရရွိသျဖင့္ အျပစ္ကင္းေသာ လက္ဖက္စားေသာက္နည္း ျဖစ္လာေလသည္။


လက္ဖက္သည္ အာေပါ ေလခ်ဳပ္စာ ဖန္ဆိန့္ခါး ျဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ တြဲစပ္လိုက္ေသာ သေဘၤာရြက္သည္ ပူစပ္ခါး ဝါေယာ ေလစာအပြင့္ဓာတ္ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ႏွမ္းဆီစစ္စစ္၊ ၾကန္သြန္ျဖဴ ႏိုင္ႏိုင္ျဖင့္ လက္ဖက္ကို သုတ္စားေသာက္လိုက္ေသာအခါ အာေပါ (ေရ)ဓာတ္ အက်ိဳးကိုလည္း ရရွိ၏။ ဝါေယာ(ေလ)ဓာတ္ အက်ိဳးကိုလည္း ရရွိသျဖင့္ အျပစ္ကင္းေသာ လက္ဖက္စားေသာက္နည္း ျဖစ္ေလသည္။


ထိုအခါမွသာလွ်င္ ျမန္မာ့ေရွးသူေဟာင္းတို႔ ေျပာဆိုေသာ က်န္းမာေရးလမ္းညႊန္ မ်က္စိမွာ ရည္၊ နားမွာ ဆီ၊ ဒႏၲီမွာ ဆား၊ ဝမ္းမွာ အခါး-ဟူေသာစကား မွန္ကန္သြားေလသည္။
အထက္ပါတို႔မွာ ျမန္မာ့ေရွးရိ္ုးအစဥ္အလာ လက္ဖက္စားျခင္းႏွင့္ တိုင္းရင္းေဆးပညာအျမင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ လက္ဖက္တပြဲ၏ အဆင္တန္ဆာမ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္သည္။ ဦးစြာပထမ လက္ဖက္ထြက္ရာ ပင္ရင္းဌာနမွေန၍ ႀကိတ္ေျခႏူးနပ္ျပီး လက္ဖက္ျခင္းမ်ားတြင္ သိပ္၍ထည့္ေပးလိုက္ေသာ လက္ဖက္မ်ားကို ေစ်းမ်ားသို႔ေရာက္မွ ဖြင့္၍ ေရာင္းခ်ေလ့ရွိသည္။


ေခတ္သစ္လက္ဖက္တပြဲ---
ထိုလက္ဖက္စိမ္းကို ဝယ္ယူၾကကာ ႏွမ္းဆီရႊဲရႊဲဆမ္း၍ အရံအတြဲအျဖစ္ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ႏွမ္းေလွာ္၊ ပဲေၾကာ္စံုမ်ား ပါဝင္လာသည္။ တခ်ိဳ႔တတ္ႏိုင္သူမ်ားက ပို၍ စားေကာင္းေအာင္ ပုစြန္ေျခာက္မ်ားကို ထည့္စြက္ကာ စားသံုး ၾကသည္။ ထိုအခါ လက္ဖက္တပြဲသည္ အရြယ္မေရြး စားသံုးၾကသူမ်ားအတြက္ အရသာထူးကဲ လွ်ာတြင္ စြဲသြားရေလသည္။

လက္ဖက္စား၍ ေလခ်ဳပ္သည္၊ ရင္ျပည့္ရင္ကယ္ျဖစ္သည္ဟူေသာ ခံစားမႈေဝဒနာမ်ားကို လက္ဖက္တပြဲတြင္ပါရွိေသာ အေၾကာ္အေလွာ္တို႔က ေျခဖ်က္သြားခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႔ေသာ လက္ဖက္ပြဲတြင္ ခ်င္းကို ႏုပ္ႏုပ္စဥ္း၍ ေရွာက္ရည္စိမ္ကာ ထည့္ထားေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။


အေၾကာ္အေလွာ္စံုပါမွ ရသာစံုသည့္ လက္ဖက္တပြဲကား စည္းလံုးမႈအသြင္ကို ေဆာင္ေနသည္။
လက္ဖက္စား၍ အက်ိဳးအျပစ္မ်ားကို တိုင္းရင္းေဆးပညာရႈေထာင့္မွ ေလ့လာၾကည့္ပါလွ်င္...


ႏွမ္း၏အရသာ---
လက္ဖက္ကို ႏွမ္းဆီဆမ္း၍ ႏွမ္းေလွာ္ျဖည့္သည္။ ႏွမ္းသည္ အရသာအားျဖင့္ ဆိမ့္ျခင္း၊ စပ္ျခင္း၊ ခါးျခင္း၊ ငန္ျခင္း၊ ပူျခင္းသေဘာတို႔ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏွမ္းဆီႏွင့္ ႏွမ္းေလွာ္တို႔သည္ ေလကိုႏို္င္၍ ဝမ္းမီးကို ေတာက္ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေအးေသာလက္ဖက္ကို ထိန္းႏိုင္စြမ္းရွိသည္။


ေမာင္မေခၚ-ပဲ ---
လက္ဖက္ပြဲတြင္ တြဲဖက္ပါဝင္ေသာ ပဲႀကီးေၾကာ္ကို ေမာင္မေခၚပဲႀကီးေၾကာ္ဟုေခၚသည္။ ဆိမ့္ေသာအရသာ ရွိ၍ အတန္ငယ္ပူသည္။ ဖန္ခါးေအးေသာ လက္ဖက္သည္ ေလခ်ဳပ္ဆီးရႊင္ေစ၏။ ထိုသည္ကို ေျဖရန္ ေလသက္၍ ဆီးနည္းေစေသာ ပဲႀကီးျဖင့္ ျပန္ထိန္းေပးထားျဖစ္ျဖစ္သည္။


ၾကက္သြန္ျဖဴ ေၾကာ္---
ယေန႔ လက္ဖက္ပြဲတြင္ပါေသာ ၾကက္သြန္ျဖဴမွာ ၾကက္သြန္ျဖဴကို ေနလွန္းကာ ပါးပါးကေလးလွီး၍ ျပန္ေၾကာ္ကာထားျခင္းျဖစ္သည္။ ၾကက္သြန္ျဖဴသည္ စပ္ျခင္း၊ ငန္ျခင္း၊ ခ်ိဳျခင္း၊ အရသာျဖင့္ ျပည့္စံုသည္။ အစာေၾက၍ ဝမ္းမီးအားေကာင္းသည္။ ေလကိုႏို္င္နင္းသည္။ ေသြးႏွင့္သင့္၍ ပိုးကို ပယ္ေသာသတၱိရွိသည္။


လက္ဖက္ပြဲ၌ ၾကက္သြန္ျဖဴေၾကာ္ကို ထည့္သြင္းေပးျခင္းသည္ လက္ဖက္၏ ဖန္ခါးေအး အရသာကို စပ္၊ ခ်ိဳ၊ ငန္ အရသာျဖင့္ ေျဖလိုက္သည္။ ထိုအခါ ဆီးနည္းျခင္း၊ ေလသက္ျခင္းကို ျပဳျပင္ေပးသည္။


ခ်င္းႏွင့္လက္ဖက္---
လက္ဖက္ႏွင့္ခ်င္းတို႔သည္ ျမန္မာအလွဴပြဲ၌ ဒြန္တြဲ၍ပါဝင္ေသာ အစာအာဟာရတခု ျဖစ္သည္။ လက္ဖက္တြင္ပါဝင္ေသာ ခ်င္းကို ပါးပါးကေလးလွီးကာ တဖန္ႏုပ္ႏုပ္စဥ္းျပီးသား ခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုလွီးျပီး ခ်င္းကိုပင္ လက္ဖက္ပြဲ၌ မထည့္မီ ေရစိမ္ထားျပီးမွ ထည့္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။


ခ်င္း၏ဓာတ္သေဘာမွာ အပူ၊ ေတေဇာ၊ အတက္ဓာတ္ျဖစ္သည္၊ ခ်င္းသည္ အစာမေၾက ရင္ေၾကာတင္း မႈကို ပယ္ေပ်ာက္သည္။ ဝမ္းသက္၊ ေသြးသက္၍ ဆီးနည္းေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ဖက္၏ ဖန္ခါးေအးခ်ဳပ္ေသာ သတၱိကို ပူစပ္ပြင့္ေသာ ခ်င္းႏုပ္ႏုပ္စဥ္းျဖင့္ တြဲဖက္သံုးေဆာင္ျခင္းမွာ အထိန္းအကြပ္ညီညြတ္လွသည္။


တရုတ္ႏိုင္ငံ၌ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း ေသာက္သံုးမႈဓေလ့ ရွိခဲ့သည္။ အဂၤလန္အေနနဲ႔ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း(၁၀၀)ေက်ာ္ခန္႔ကသာ လက္ဖက္ကို တြင္က်ယ္စြာ သံုးစြဲလာၾကသည္။
အိႏၵိယ၊ သီရိလကၤာ၊ ဒတ္ခ်္၊ အေရွ႔အိႏၵိယ၊ စုမၾတ၊ ဂ်ာဗား၊ ၾသစေၾတးလ်၊ နယူးဇီလန္၊ ဂ်ပန္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တို႔တြင္ လက္ဖက္ကို အဓိကစိုက္ပ်ိဳးၾကျပီး အာဖရိကတိုက္တြင္ အနည္းငယ္သာ စိုက္ပ်ိဳးေလသည္။


ျမန္မာႏွင့္ လက္ဖက္စား ဓေလ့---
အထက္ပါ လက္ဖက္စိုက္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ လက္ဖက္ရြက္ကို လက္ဖက္ရည္အၾကမ္းေသာက္ႏွင့္ လက္ဖက္ရည္အခ်ိဳ ေသာက္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း လက္ဖက္ရြက္အသားကိုမူ စားသံုးျခင္းမရွိေခ်။
လက္ဖက္ရြက္ကို စားသံုးေသာႏိုင္ငံမွာ ကမၻာေပၚတြင္ ျမန္မာတႏို္င္ငံတည္းသာ ရွိသည္။


လက္ဖက္စိုႏွင့္ ကင္ဆာေရာဂါ---
အေနာက္တိုင္း ေခတ္မီ ေဆးပညာအေနနဲ႔မူ လက္ဖက္အစိုကို စားသံုးျခင္းသည္ ကင္ဆာေရာဂါႏွင့္
ေလငန္းျဖတ္မည့္ေဘးမွ ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစားႀကီး၌ ေဖာ္ျပထားပါသည္။


ေမာင္ယဥ္ႏြယ္
(၁) လက္ဖက္ပင္၏ ရုကၡေဗဒအမည္=Camellia Sinensia(L)
(၂) မ်ိဳးရင္း=Theaceae (လက္ဖက္မ်ိဳးရင္း)


က်မ္းကိုး
၁။ ၂-၉-၂၀၀၄-ထုတ္ ျမန္မာအလင္း သတင္းစာ။
၂။ ျပည္သူ႔ၾကားက တိုင္းရင္းေဆး (ေက်ာ္သိန္းထြန္း)
၃။ အိုမႈႏွင့္ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား (သိမ္ျဖဴဆရာေတာ္)
၄။ နာနာနယ အာဟာရစြယ္စံုက်မ္း (ဦးစံလွ)


ဂမၻီရမဂၢဇင္း
(၂၀၀၇-ေဖေဖာ္ဝါရီလ)

http://www.mawluu.com/ မွ ကူးယူတင္ျပသည္