မဂၢင္ရွစ္ပါး

မဂၢရွစ္ပါး တရားေတာ္ကို ေရးသား၍ ဘုရားရွင္၏တရားေတာ္မ်ား အႏွစ္သာရကို သိရွိေစရန္ ဓမၼဒါနျပဳအပ္ပါသည္။ က်ေနာ္ အေနနဲ႕ စာဖတ္သူမ်ား သိရွိလိုက္ေသာ အသိကို လိုက္က်င့္ၾကပါလို႕ အေလးနက္ထား၍ သတိေပးလိုပါသည္။ အသိကို လိုက္မက်င့္ပါက သိသလို မသိသလိုနဲ႕ ေနာက္ဆံုးေတာ့ မသိတာ ဘဲျဖစ္သြားတက္ပါသည္။ မဂၢင္ တရားမ်ားအားထုတ္၍ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္ၾကပါေစ။


အမွန္ျမင္ျခင္း

ဇာတိ၏အဆံုး၊ ဒုကၡ၏အဆံုးကို ျမင္ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားသည္ တစ္ခု တည္းေသာမဂ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ႔ေလျပီ။ မဂ္ဆိုရာ၌ လမ္းကိုဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုလမ္းကား မေသရာလမ္းပင္ျဖစ္၏။ သံသရာအဆက္မျပတ္ အဖန္ဖန္ ေသပြဲ၀င္ရျခင္းဟူသည့္ အၾကီမားဆံုးေသာ ဒုကၡၾကီးကို ျမတ္ဗုဒၶသည္ ျဖတ္ ေတာက္ခဲ႔ေလျပီ။ ကိုယ္တိုင္သိျမင္ျပီးေသာ ေအးခ်မ္းရာ နိဗၺာန္ဆီသို႔ သြားေရာက္ ႏိုင္ေသာလမ္းကိုလည္း သတၱ၀ါတို႔အား ေဟာၾကား ေတာ္မူခဲ႔ပါသည္။ သံသရာ စက္ရဟတ္ကို ျဖတ္ေတာက္ျပီးခဲ႔ေသာ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ျငိမ္းခ်မ္းေတာ္မူခဲ႔ေလျပီ။

သံသရာဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း။ “ေမြးဖြားျခင္း- ဇာတိ၊ အိုမင္းရင့္ေရာ္ျခင္း- ဇရာ၊ ေဖာက္ျပန္ျခင္း- ဗ်ာတိ၊ ပ်က္စီးခ်ဳပ္ေပ်ာက္ျခင္း- မရဏ” တို႔ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ျခင္း ပ်က္ျခင္းသေဘာကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုဆင္းရဲတို႔၏အဆံုးကို ျမင္ေတာ္မူျပီးခဲ႔ေသာ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မဂၢင္ရွစ္ပါးက်င့္စဥ္တရားတို႔ကို ေဟာျပ ဆံုးမေတာ္မူခဲ႔ပါသည္။ ဤဆံုးမေတာ္မူခဲ႔ေသာ မဂၢင္ရွစ္ပါးတရားေတာ္ၾကီးသည္ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ တရားေတာ္ၾကီးျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ လိုက္နာက်င့္ၾကံၾကသူတို႔ အဖို႔ အင္မတန္အက်ိဳးၾကီးမားလွေသာ တရားေတာ္ၾကီးပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမဂၢင္ရွစ္ ပါး က်င့္စဥ္တရားတို႔မွာ-
(၁) သမၼာဒိ႒ိ = မွန္ေသာအျမင္ရွိျခင္း။ (ပညာမဂၢင္)
(၂) သမၼာသကၤပၸ = မွန္ေသာၾကံစည္ေတြးေတာျခင္း။ (ပညာမဂၢင္)
(၃) သမၼာ၀ါစာ = မွန္ေသာေျပာဆိုျခင္း။ (သီလမဂၢင္)
(၄) သမၼာကမၼႏၲ = မွန္ေသာျပဳလုပ္ျခင္း။ (သီလမဂၢင္)
(၅) သမၼာအာဇီ၀ = မွန္ေသာအသက္ေမြးျခင္း။ (သီလမဂၢင္)
(၆) သမၼာ၀ါယမ = မွန္ေသာ၀ီရိယရွိျခင္း၊ အားထုတ္ျခင္း။ (သမာဓိမဂၢင္)
(၇) သမၼာသတိ = မွန္ေသာသတိရွိျခင္း။ (သမာဓိမဂၢင္)
(၈) သမၼာသမာဓိ = မွန္ေသာတည္ၾကည္ျခင္း။ (သမာဓိမဂၢင္) တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။

သမၼာဒိ႒ိ (သမၼာ- မွန္ကန္စြာ၊ ဒိ႒ိ- ျမင္ျခင္း ၊ အယူရွိျခင္း) ျဖစ္ပါသည္။ အမွန္ဆံုး ေသာ အျမင္ကေတာ႔ သစၥာေလးပါးျမင္ျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ ခႏၶာႏွင့္နိဗၺာန္ အလြန္ေ၀းကြာစြာရွိေနသည္ မဟုတ္ပါေပ။ နိဗၺာန္ႏွင့္ ခႏၶာတို႔သည္ တစ္ဆက္ တည္းရွိသည္ဟု ျမတ္ဗုဒၶမိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ႔ပါသည္။ အဘယ္႔ေၾကာင့္ ေ၀းသည္ဟု ထင္ေနရသနည္း။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟစေသာ ကိေလသာေရအလွ်င္တို႔ ဖံုးလႊမ္းေနျခင္းေၾကာင့္ ေ၀းေနရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ နိဗၺာန္သည္ တစ္ဘက္ကမ္း၊ ခႏၶာကို က်န္တစ္ဘက္ကမ္းဟုဆိုလွ်င္ ၾကား၌ရွိေသာ ေရအလွ်င္ တို႔ ဖံုးလႊမ္းထားျခင္းေၾကာင့္ ကမ္းႏွစ္ခု တစ္ဆက္တည္းရွိေနမွန္း မသိရေလာက္ ေအာင္ ေ၀းကြာသည္ဟု ထင္ေနရျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ထိုေရတို႔ကို ဖယ္ထုတ္လိုက္ လွ်င္ တစ္ဆက္တည္းရွိမွန္း ျမင္ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။

သစၥာေလးပါးတို႔မွာ ဒုကၡသစၥာ- ဆင္းရဲျခင္းအမွန္တရား၊ သမုဒယသစၥာ- ဆင္းရဲ ေၾကာင္းအမွန္တရား၊ နိေရာဓသစၥာ- ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းအမွန္တရား၊ မဂၢသစၥာ- ခ်ဳပ္ျငိမ္း ေၾကာင္းလမ္းမွန္တရား ဟူ၍ျဖစ္၏။ ဒုကၡသစၥာ(ခႏၶာငါးပါး)သည္ သိ႐ံုသာသိရမည့္ အက်ိဳးတရား၊ သမုဒယသစၥာ (ေလာဘ)သည္ ပယ္သတ္ရမည့္ အေၾကာင္းတရား၊
နိေရာဓသစၥာ(နိဗၺာန္)သည္ ဆိုက္ေရာက္ရမည့္တရား၊ မဂၢသစၥာ(မဂၢင္ရွစ္ပါး)သည္ ပြားမ်ားရမည့္တရားတို႔ ျဖစ္ၾက၏။ ဒုကၡကိုသိလိုက္႐ံုျဖင့္ လိုခ်င္မႈေလာဘကို ပယ္သလို ျငိမ္းခ်မ္းျခင္းနိေရာဓကိုဆိုက္ျခင္းႏွင့္ ပြာမ်ားျခင္းမဂၢတို႔သည္ တစ္ျပိဳင္ နက္တည္းပင္ ျဖစ္၏။ ေသာတာပန္မျဖစ္ေသးသည့္ ၀ိပႆနာအားထုတ္ေနေသာ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္သည္ ဒုကၡကိုသစၥာထိုက္ေအာင္ မသိေသးသည္ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ပယ္ျခင္း၊ ဆိုက္ျခင္း၊ ပြားျခင္းတို႔သည္ သစၥာထိုက္ဦးမည္ မဟုတ္ေသးေခ်။ သို႔ေသာ္လည္း ဒုကၡသိျခင္းကို အဖန္ဖန္ ဥာဏ္ဦးေနျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း၊ ဆိုက္ျခင္း၊ ပြားျခင္းတို႔သည္လည္း တစ္ျပိဳင္နက္ျဖစ္ေနေပမည္။ ဤေနရာ၌ ပုထုဇဥ္တို႔၏ မဂၢင္သည္ ငါးပါးသာရွိေနဦးမည္ျဖစ္သည္။ သီလမဂၢင္သည္ ေသာတာပန္ အရိယာမွသာလွ်င္ အဓိသီလျဖစ္သြားသည္ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး စံုလင္ သြားရေပသည္။ ပုထုဇဥ္တို႔၏သီလမွာ မခိုင္ျမဲေသးသည္ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ သစၥာထိုက္ေသာသီလ မျဖစ္ေသးျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ဥပရိပဏၰာသပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာတို႔မွာလာေေသာ သမၼာဒိ႒ိငါးမ်ိဳးရွိပါသည္။ ၎ တို႔ ကေတာ႔-
(၁) ကမၼသကတာ သမၼာဒိ႒ိ - ေကာင္းက်ိဳး၊ မေကာင္းက်ိဳးတို႔သည္ ဖန္ဆင္းရွင္က မဖန္တီး၊ မိမိျပဳလုပ္ခဲ႔ေသာ ေကာင္းမႈကံတို႔က ေကာင္းက်ိဳးကိုဖန္တီးမည္ျဖစ္ျပီး၊ မေကာင္းေသာကံတို႔က မေကာင္းက်ိဳးတို႔ကို ဖန္တီးမည္ျဖစ္သည္ဟု အျမင္မွန္ ျခင္း။
(၂) ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိ - ငါ၊ သူတစ္ပါး၊ ေယာက်္ား၊ မိန္းမ မရွိ၊ (က) ႐ူပကၡႏၶာ- ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးတတ္ေသာ သေဘာတရားအစု(႐ုပ္တရား)၊ (ခ) သညာကၡႏၶာ- မွတ္သားတတ္ေသာ သေဘာတရားအစု(နာမ္တရား)၊ (ဂ) သခၤါရကၡႏၶာ- ၾကံစည္ ေတြးေတာတတ္ေသာ သေဘာတရားအစု(နာမ္တရား)၊(ဃ) ေ၀ဒနာကၡႏၶာ-ခံစား တတ္ေသာ သေဘာတရားအစု(နာမ္တရား)၊ (င) ၀ိဥာဏကၡႏၶာ-သိတတ္ေသာ သေဘာတရားအစု(နာမ္တရား)တို႔သာလွ်င္ရွိသည္ဟု သိျမင္ျပီး ျဖစ္ျခင္း-ပ်က္ျခင္း သေဘာကိုသာရွိသည္ဟု အျမင္မွန္ျခင္း။
(၃) မဂ္သမၼာဒိ႒ိ - ခႏၶာငါးပါး၏ ျဖစ္ပ်က္သေဘာ ဒုကၡသစၥာကိုဘဲျမင္ျခင္း။
(၄) ဖလသမၼာဒိ႒ိ(ဖိုလ္သမၼာဒိ႒ိ)- မဂ္ေၾကာင့္ရေသာအက်ိဳး(နိဗၺာန္ကိုအမွန္ျမင္ ျခင္း)။
(၅) ပစၥ၀ကၡဏာသမၼဒိ႒ိ - နိဗၺာန္၏ျငိမ္းေအးခ်မ္းသာယာမႈကို ျပန္ျပီးဆင္ျခင္ သံုးသပ္ျခင္းျဖင့္ အမွန္ျမင္ျခင္း။ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

တဖန္လည္း သမုတိနယ္(ပညတ္နယ္)မွာရွိေသာ သမၼဒိ႒ိ(၁၀)မ်ိဳးလည္း ရွိပါ ေသးသည္။ ၎တို႔မွာ-
(၁) အတၳိဒိႏၷံေလာေက- ေလာကမွာ အျပစ္မရွိ ေကာင္းေသာ၀တၳဳပစၥည္းေတြကို ေပးလွဴျခင္းျပဳသူသည္ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာရရွိျပီး အျပစ္ရွိသည္၊ ေကာင္းေသာ ပစၥည္းေတြကို လွဴတာကေတာ႔ မေကာင္းက်ိဳးဘဲ ေပးတယ္ဟူ၍ အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၂) အတၳယိ႒ံ - အၾကီးအက်ယ္လွဴရင္ အၾကီးအက်ယ္ရသည္ဟူ၍ အျမင္မွန္ရိွ ျခင္း။
(၃) အတၳိသုကတ ဒုကၠဋာနံ ကမၼာနံ ဖလံတိပါေကာ - ေကာင္းမႈျပဳလုပ္ေသာ ကုသိုလ္ကံသည္ ၾကီးက်ယ္ေကာင္းျမတ္ေသာ အက်ိဳးရင္းသုခ၊ ေသးငယ္ေကာင္း စားသည့္ အက်ိဳးဖ်ားသုခေတြကို မုခ်ေပးျပီး မေကာင္းမႈျပဳလုပ္ေသာ အကုသိုလ္ ကံကေတာ႔ ၾကီးက်ယ္ဆိုးရြားသည့္ အက်ိဳးရင္းကိုေရာ၊ ေသးငယ္သည့္ ဆိုးက်ိဳး မ်ားေရာ ေပးသည္ဟူ၍ ယံုၾကည္ျပီး မေကာင္းမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္တတ္သည့္ အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၄) အတၳိဟုတံ- တိရစၧာန္ေတြကို ေကၽြးေမြးေပးလွဴျခင္းသည္လည္း ေကာင္းက်ိဳး ေပးသည္ဟူ၍ အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၅) အတၳိမာတာ- ေလာကမွာ မိခင္ကို ႐ိုေသေလးစား ၊ ေကၽြးေမြးေပးကမ္းျခင္း၊ ေကာင္းစြာသျဂိဳဟ္ျခင္း၊ အလွဴးဒါနျပဳျပီး အမွ်ေပးေ၀ျခင္း ျပဳလုပ္ေပးရမည္၊ မျပဳ လုပ္ဘဲ မေနအပ္၊ ျပဳလုပ္ေသာ သားသမီးမွာ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာရသည္၊ မျပဳ လုပ္ေသာ သားသမီးမွာ ဆင္းရဲဒုကၡမုခ်ျဖစ္မည္ စသျဖင့္ အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၆) အတၳိပိတာ- ေမြးသဖခင္ ေက်းဇူးရွင္အေပၚမွာလည္း မိခင္ကဲ႔သို႔ပင္ သားသမီး မ်ားက ျပဳလုပ္က်င့္ၾကံသင့္သည္ဟု အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၇) အတၳိ သတၱာ ၾသပပါတိဏ- ဒီေလာကမွာ သက္ရွိထင္ရွား ျမင္ေကာင္းသည့္ သတၱ၀ါေတြရွိသလို မျမင္ေကာင္းသည့္ ၾသပပါတ္ပဋိသေႏၶေနသူ နတ္၊ ျဗဟၼာ၊ တေစၧ၊ ျပိတၱာ၊ သရဲေတြလည္း ရွိသည္ဟု အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၈) အတၳိအယံ ေလာေကာ- မိမိတို႔ ရထားသည့္ ခႏၶာႏွင့္ဘ၀ဆိုတာသည္လည္း ပညတ္သေဘာအမွန္ရွိေနတာဘဲဟူ၍ အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၉) အတိၳ ပေရာ ေလာေကာ- တမလြန္ဘ၀ဆိုတာရွိသည္၊ ေသလွ်င္ ေနာက္ဘ၀ တစ္ပါးမွာ ကံအားေလွ်ာ္စြာ ဘ၀တစ္ခု ျဖစ္ၾကရဦးမည္ဟု အျမင္မွန္ရွိျခင္း။
(၁၀) အတိၳ ေလာေက သမဏျဗမေဏာ- ဒီေလာကမွာ အက်င့္ျမင့္ျမတ္သည့္ ပုဂၢိဳလ္ေတြရွိသည္၊ သဗၺညဳတဥာဏ္ရသည့္ ဘုရားပေစၥကဗုဒၶါေတြ၊ စ်ာန္ အဘိဥာဏ္ ရသည့္ပုဂၢိဳလ္ေတြလည္း ရိွသည္ဟူ၍ အျမင္မွန္ရွိျခင္း။

ဤျပဆိုခဲ႔ေသာ (၁၀) မ်ိဳးတို႔သည္လည္း သမုတိနယ္ပယ္၌ အျမင္မွန္ျခင္း-သမၼာ ဒိ႒ိတို႔ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အျမင္မွန္ရွိျခင္းျဖင့္ ေလာက၏အမွန္တရားကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိ မည္ျဖစ္ပါသည္။ အျမင္မွန္မရွိသ၍ကာလပတ္လံုး ေလာက၏အမွန္တရားကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိႏိုင္မည္မဟုတ္ေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔သည္ ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကား ခဲ႔ေသာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္ျမတ္ၾကီးကို မဂ္ဥာဏ္ဖိုလ္ဥာဏ္တို႔ျဖင့္ အမွန္ျမင္ ရေအာင္ အေျခခံသမၼာဒိ႒ိမွ အစျပဳ၍ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိအထိ္ မိမိ၌ ကိန္းေအာင္း လာေအာင္ က်င့္ၾကံၾကိဳးကုတ္အားထုတ္ဘို႔ လိုအပ္ပါသည္။

အမွန္ေတြးျခင္း

သမၼာသကၤပၸ(သမၼာ- မွန္ကန္စြာ၊ သကၤပၸ- ၾကံစည္ျခင္း၊ ေတြးေတာျခင္း) ျဖစ္ပါ သည္။ အမွန္ကိုေတြးေတာႏိုင္ဘို႔ အမွန္ကိုဦးစြာျမင္ဘို႔ လိုအပ္ပါ၏။ တဖန္ အမွန္ ျမင္ဘို႔လည္း အမွန္ကိုေတြးဘို႔ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ အျပန္အလွန္ အက်ိဳးျပဳေနေသာသေဘာသည္ပင္လွ်င္ တရားသေဘာနိယာမျဖစ္၏။ အမွန္ကို အျမင့္ဆံုးအေနျဖင့္ ေတြးေတာရမွာကေတာ႔ ႐ုပ္တရား၊ နာမ္တရားတို႔၏ ျဖစ္သ ေဘာ၊ ပ်က္သေဘာတို႔ကို ေတြးေတာျခင္းႏွင့္ သစၥာေလးပါးတရားတို႔ကိုသာ အမွန္ အားျဖင့္ ေတြးေတာေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။

လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာ၊ တိရစၧာန္စသျဖင့္ ပညတ္ထားေသာ အမည္နာမတို႔ကို ျဖဳတ္လိုက္ လွ်င္ အားလံုးသည္ သံုးဆယ္႔တစ္ဘံုသား သတၱ၀ါတို႔ပင္ ျဖစ္ၾကပါသည္။ အဆင့္ အတန္းဟူေသာ ခြဲျခားဆက္ဆံတတ္သည့္သေဘာသည္ မာနကိေလသာ၏ ျခယ္ လွယ္မႈပင္ျဖစ္၏။ လူလူခ်င္းစာနာေထာက္ထားတတ္႐ံုသာမက တိရစၧာန္ေလးေတြ ကိုလည္း စာနာေထာက္ထားတတ္ရပါမည္။ မိမိ၏ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ သူတစ္ပါးတို႔၏ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကို ဖ်က္စီးဘို႔ ၾကံစည္ေနျခင္းသည္ မေလ်ာ္ကန္မသင့္ျမတ္လွေသာ အေတြးပင္ျဖစ္၏။ မိမိ၏ က်န္းမာေရးအတြက္ ယင္ေကာင္ေလးေတြ၊ ျခင္ေလးေတြကို သတ္ဘို႔ၾကံစည္ျခင္းသည္ မစာနာ မေထာက္ထားေသာ ၾကံစည္မႈပင္ျဖစ္၏။ အားလံုးသည္ပင္လွ်င္ သတၱ၀ါတို႔ မဟုတ္ၾကပါေလာ။ ဤမွ် ရွည္လ်ားလွေသာ သံသရာ၌ မိမိသည္ပင္လွ်င္ ျခင္၊ ယင္တို႔ျဖစ္ခဲ႔ဖူးေလျပီ။ မိမိႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးမေတာ္စပ္ဘူးခဲ႔ေသာသူမရွိခဲ႔ဟူ၍ ျမတ္စြာ ဘုရားေဟာၾကားခဲ႔ပါသည္။ တစ္ခါတုန္းက ျမတ္စြာဘုရားသည္ အရွင္အာနႏၵာ ဆြမ္းစားေနစဥ္ သံုးေဆာင္ေနဆဲျဖစ္ေသာ ငါးဟင္းမွာ တခ်ိန္က သားေတာ္စပ္ဖူးခဲ႔ေၾကာင္း တန္ခိုးေတာ္ျဖင့္ ျပသလိုက္ရာ ဆြမ္းမစား၀ံ႔ဘဲ ျဖစ္ခဲ႔ဖူးေလ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ နိဗၺာန္မရေသးေသာ သတၱ၀ါအားလံုးသည္ သံသရာ ခရီးသည္မ်ားျဖစ္ၾကရာ အခ်င္းခ်င္း စာနာသင့္လွေပသည္။

ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္းအမႈသည္ အခ်င္းခ်င္း႐ိုင္းပင္းျခင္း၊ ေကာင္းမႈျပဳျခင္းပင္ျဖစ္ပါ သည္။ မိမိရထားေသာ အခြင့္အေရး၊ လာဘ္လာဘ၊ ဥစ ၥာပစၥည္းတို႔အား သူတစ္ပါး တို႔ႏွင့္ မွ်ေ၀စားသံုးျခင္းသည္ မွန္ေသာေတြးျခင္းမွလာေသာ ေကာင္းေသာအလုပ္ ျဖစ္၏။ မိမိပိုင္ဆိုင္ထားေသာ အရာအားလံုးတို႔သည္ ေသလွ်င္ထားခဲ႔ရမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ နိဗၺာန္ကိုအလိုရွိေသာဆႏၵျဖင့္ ကိုယ္႔မွာရွိေသာ အသိပညာ ဗဟုသုတ၊ အခြင့္အေရး၊ လာဘ္လာဘတို႔ကို ကိုယ္ခ်ည္းသံုးေဆာင္မေနပဲ သူတစ္ပါးတို႔အားလည္း ေ၀မွ်သံုးေဆာင္ျခင္းျဖင့္ မိမိ၌ပါရမီကုသိုလ္အထူးတို႔ ပါသြားမည္ျဖစ္ေပသည္။ ေရတစ္ခြက္ေပးလွဴသည္ျဖစ္ေစ ထိုဒါနေကာင္းမႈသည္ နိဗၺာန္၏ အေထာက္အပံ႔ျဖစ္ေအာင္ နိဗၺာန္သို႔ ရည္မွန္း၍သာ ေပးလွဴၾကပါေလ။

သူတစ္ပါးတို႔ ဆင္းရဲေၾကာင္းကိုသာ ေတြးေတာေနျခင္းသည္ မ်က္ေမွာက္ကာလ မိမိမွာပူေလာင္ေနရသလို သူတစ္ပါးတို႔အတြက္လည္း အက်ိဳးရွိလာစရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ ႐ံႈ႕ခ်ျခင္း၊ ကဲ႔ရဲ႕ျခင္း၊ အျပစ္တင္ ျခင္း၊ အထင္ေသးျခင္းတို႔ျဖင့္ေနေနၾကလွ်င္ ယခုဘ၀အဘယ္သို႔အက်ိဳးရွိအံ႔နည္း။ သံသရာမွာျဖစ္ေပၚလာမည့္ ဆင္းရဲျခင္းအေၾကာင္းသာလွ်င္ ျဖစ္ေနေပမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူတစ္ပါးတို႔ခ်မ္းသာေၾကာင္းကိုသာ အစဥ္ေတြးေတာေနျပီး မိမိ ကိုယ္တိုင္လည္း ခ်မ္းသာစြာေနႏိုင္ေအာင္ က်င့္ၾကံသင့္လွေပသည္။

ဧကာယေနာဟူေသာ တစ္ခုတည္းေသာ မေသရာလမ္း မဂၢင္ရွစ္ပါးတရားေတာ္ ျမတ္ၾကီးကို ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ႔ေလျပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ ယခုလို မဂၢင္ရွစ္ ပါးတရားေတာ္ျမတ္ၾကီးႏွင့္ ၾကံဳၾကိဳက္ေနပါေသာ္လည္း မက်င့္ၾကံမပြားမ်ားပဲေနေန ၾကလွ်င္ျဖင့္ မိမိအတြက္ ေပၚေပါက္လာေသာလမ္းမဟုတ္ပဲ ျဖစ္ေနေပမည္။ “ရန္သူ၀ိုင္းထား၊ ထိုေယာက်္ားကား၊ လမ္းေပါက္သာလ်က္၊ ေျပးမထြက္၊ လမ္းတြက္မဟုတ္ေခ်။” ဆိုသည့္ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး ၏ အဆံုးအမကဲ႔သို႔ ျဖစ္ေနေပမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လမ္းသြားခ်င္းပက္ပင္းၾကံဳေနတုန္း ငါၾကံတာမွအမွန္၊ ငါေျပာတာမွ သေဘာမိ၊ ငါလုပ္တာမွ အဟုတ္ဟူ၍လည္း အခ်င္းခ်င္းအျငင္းပြားမေနၾကေတာ႔ဘဲ မိမိ၌ရွိေသာ ကိလသာတရားတို႔ျငိမ္းေအာင္ မဂၢင္ေဖာင္ၾကီးအျမန္စီး ခရီးႏွင္သင့္လွေပျပီ။

မိမိ၏ ေကာင္းမွန္ေသာၾကံစည္မႈ၊ ေျပာဆိုမႈ၊ ျပဳက်င့္မႈတို႔ျဖင့္ အတူေနမ်ားဂုဏ္ျမင့္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သင့္ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ မိမိ၏ဂုဏ္တို႔လည္း ျမင့္မားလာမည္ျဖစ္ျပီး ထိုထိုေကာင္းမႈတရားတို႔ကို ျပန္လည္၍ ေအာင္းေမ႔လိုက္ တိုင္းလည္း ျပန္လည္၀မ္းေျမာက္ေနရေပမည္။ လူ႔ဘ၀ျဖစ္ရ သမုဒၵရာေရတစ္ပြက္ မွ်သာမို႔ ထာ၀ရခ်မ္းသာ မေသရာလမ္းကို အျမန္သာေလွ်ာက္လွမ္းၾကပါကုန္။


အမွန္ေျပာျခင္း

ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကားေတာ္မူခဲ႔ေသာ မဂၢင္ရွစ္တန္အက်င့္မွန္တရားေတာ္မွ ယခု အမွန္ေျပာျခင္းမဂၢင္တရားေတာ္ကို ဓမၼဒါနျဖန္႔ေ၀လိုက္ပါသည္။ ေလာက၌ ေျပာဆို ၾကေသာ စကားတို႔မွာ ေျခာက္မ်ိဳးရွိၾကကုန္၏။ ထိုသို႔ ေျပာဆိုၾကေသာ စကား တို႔မွာ-
(၁) ဟုတ္လည္းမဟုတ္၊ သူလည္းမနာလို၊ အက်ိဳးလည္း မရွိေသာစကား။
(၂) ဟုတ္ေတာ႔ဟုတ္သည္၊ သူတစ္ပါးက မနာလို၊ အက်ိဳးလည္းမရွိတဲ႔စကား။
(၃) ဟုတ္လည္းမဟုတ္၊ အက်ိဳးလည္းမရွိ၊ သူတစ္ပါး နာလိုေသာစကား။
(၄) ဟုတ္ေတာ႔ဟုတ္၏၊ သူတစ္ပါးလည္း နာလို၏၊ အက်ိဳးမရွိေသာစကား။
(၅) ဟုတ္လည္းဟုတ္၏၊ အက်ိဳးလည္းရွိ၏၊ သူတစ္ပါး မနာလိုေသာစကား။
(၆) ဟုတ္လည္းဟုတ္သည္၊ အက်ိဳးလည္းရွိသည္၊ သူတစ္ပါး နာလိုေသာစကား။
တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ ေျပာဆိုၾကေသာ စကားေျခာက္ခြန္း၌ ဘုရားရွင္ႏွင့္ သူေတာ္ေကာင္း အရိယာပုဂၢိဳလ္တို႔သည္ နံပါတ္ (၅) ႏွင့္ (၆) ႏွစ္ခြန္းကိုသာ ေျပာဆိုၾကပါသည္။ စကားေျခာက္ခြန္းရွိေသာ္လည္း ႏွစ္ခြန္းကိုသာ ေျပာဆိုသင့္ ေၾကာင္းကို “စကားေျခာက္ခြန္း၊ လူ၌ထြန္း၊ ေလးခြန္းကိုပယ္၊ ႏွစ္ခြန္းတည္။” ဟူ၍ ေရွးပညာရွိတို႔ စပ္ဆိုခဲ႔ၾကေပသည္။

ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ “ဟုတ္လည္းဟုတ္သည္၊ အက်ိဳးလည္းရွိသည္၊ သူတစ္ပါး မနာလိုေသာစကား”ကို ေျပာဆိုရာ၌ ဇြတ္ေျပာဆိုသည္ကား မဟုတ္ပါေပ။ အခ်ိန္ ကာလကိုၾကည့္၍ ေျပာဆို၏။ ဘယ္သို႔ေသာအခ်ိန္လဲဟုဆိုလွ်င္ ေလးဘက္ ေထာက္သြားေသာ ထိုင္တတ္စအရြယ္ အသိဥာဏ္မရွိေသးေသာ ကေလးငယ္ တစ္ေယာက္သည္ ကြဲရွေနေသာ အိုးျခမ္းပဲ႔တို႔ကို စားစရာအမွတ္ျဖင့္ ၀ါးမ်ိဳရန္ ပါးစပ္အတြင္းသို႔ ထည့္ေနရာ၌ ကေလးငယ္၏ ဖခင္သည္ ထိုအခ်င္းအရာကို ျမင္၍ ကေလး၏ပါးစပ္အတြင္းမွ အိုးျခမ္းပဲ႔တို႔ကို အျမန္ဆံုးထုတ္ေပးျခင္းကို ကေလးငယ္သည္ သူ၏ စားစရာအမွတ္ထင္ထားေသာ အရာတို႔ကို ဖခင္က ထုတ္ေပးရာ မၾကိဳက္၍ငိုေသာ္လည္း ဖခင္က မိမိ၏သားငယ္သည္ မႏွစ္သက္ ေသာေၾကာင့္ ငိုျခင္းကို ဂ႐ုမမူေတာ႔ပဲ အသက္မေသဘို႔သာ အေရးၾကီးသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အခ်ိန္ကာလကိုမလင့္ေစပဲ ျပဳမူသကဲ႔သို႔ အနႏၲေက်းဇူးရွင္ ျမတ္စြာဘုုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ၾကီးသည္လည္း သံသရာ၌ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ ေနၾကေသာ ပုထုဇဥ္တို႔သည္ ဆံုးမစကားတို႔ကို မၾကိဳက္မႏွစ္သက္ေသာ္လည္း အခ်ိန္ကာလကိုၾကည့္ေတာ္မူျပီး ဆံုးမေတာ္မူျခင္းျဖစ္၏။

“ဟုတ္လည္းဟုတ္သည္၊ အက်ိဳးလည္းရွိသည္၊ သူတစ္ပါး နာလိုေသာစကား” ကိုေတာ႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ျမတ္က သတၱ၀ါတို႔၏စိတ္သည္ ဒီအခ်ိန္မွာ ေကာင္းေသာ္လည္း ဟိုအခ်ိန္၌ မေကာင္းတတ္ျခင္း၊ မေကာင္းမႈ၌သာ ေမြ႔ေလ်ာ္မႈ မ်ားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ သတၱ၀ါတို႔၏စိတ္ ေကာင္းေနေသာအခ်ိန္၌ အခ်ိန္ကာလကို မစိုင္းငန္႔ပဲ ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္းျဖစ္၏။ မွန္ကန္ေသာသစၥာတရားတို႔ကို သတၱ၀ါ တို႔၏အက်ိဳးကို လိုလားေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ေလးအသေခ်ၤႏွင့္ ကမၻာတစ္သိန္း ကာလပတ္လံုး မွန္ေသာစကားတို႔ကိုသာ ဆိုခဲ႔ေတာ္မူျခင္း သစၥာပါရမီေတာ္ျမတ္္ကို မေဖာက္မျပန္ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူခဲ႔ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

သမၼာ၀ါစာျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆိုရာ၌ မွန္ကန္တဲ႔စကားျဖစ္လွ်င္ ျပီးေရာဟူ၍ မမွတ္ယူ သင့္ေပ။ မ်က္လံုးကန္းေန၍ အားငယ္ေနေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္အား ငကန္းဟူ ၍ေခၚလွ်င္ သင့္ေလ်ာ္မည္မဟုတ္ေပ။ တဖန္ ယဥ္ေက်းစြာလည္း ေျပာဆိုတတ္ရပါ မည္။ ယဥ္ေက်းစြာ ေျပာဆိုျခင္းျဖင့္ သူတစ္ပါးတို႔ နာ၀င္ခ်ိဳသာေသာေၾကာင့္ မိမိ၏ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ေသာ အၾကံအစည္တို႔ ေအာင္ျမင္ျပီးေျမာက္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ခ်ိဳေတာ႔ ခ်ိဳသာ၏ ၊ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ေအာင္ မေျပာဆိုပဲ သူတစ္ပါးအား ခ်ိဳခ်ိဳသာ သာျဖင့္ ႏိွပ္ကြပ္ေျပာဆိုတတ္ေသာစကားမ်ိဳးတို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ရေပမည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆိုတတ္ရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္။ တခ်ိဳ႕ေသာစကားတို႔သည္ မိမိေျပာဆိုလိုက္ေသာေၾကာင့္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး မညီညြတ္ေတာ့ပဲ ခိုက္ရန္ျဖစ္သြားေစေသာ စကားမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ေပသည္။ ထိုသို႔ေသာ စကားမ်ိဳး မွာ မွန္လည္းမွန္၊ ႐ိုးလည္း႐ိုးသား၊ ယဥ္လည္းယဥ္ေက်း ေသာ္လည္း အျခားသူႏွစ္ဦးတို႔၏ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦးထားရွိေသာ ေမတၱာတရား တို႔ ျပိဳကြဲပ်က္စီးေစတတ္ေသာေၾကာင့္ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူႏွစ္ဦးတို႔ ညီညြတ္ေစေသာစကားမ်ိဳး၊ မညီမညြတ္ျဖစ္ေနေသာသူတို႔အား ညီ ညြတ္ေစေသာ၊ အားျဖည့္ေပးေသာ စကားတို႔ကို ေျပာဆိုၾကရပါမည္။

တဖန္လည္း အခ်ိန္ကာလ၊ ေရာက္ရွိေနေသာ အရပ္ေဒသႏွင့္ နားေထာင္သူတို႔၏ အေျခအေန လက္ခံႏိုင္မႈကိုလည္း ၾကည့္ျပီး ေျပာဆိုတတ္ရပါမည္။ အခ်ိန္မတန္ ေသးပဲ ေျပာဆိုမိလွ်င္ အမွားကိုလမ္းျပမိတတ္ျခင္း၊ အက်ိဳးကို ထိေရာက္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေတာ႔ပဲ အခက္အခဲႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရတတ္ျခင္း ျဖစ္တတ္ေပသည္။ အရပ္ေဒသက လက္မခံ ႏိုင္ေသာစကားမ်ိဳးကို ေျပာဆိုျခင္းျဖင့္ တန္ဘိုးရွိေသာ စကားပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၀ိုင္း၀န္း၍ ဟားတိုက္ခံရလွ်င္ “ေထာင္တန္တဲ႔စကား ရယ္ေပါ့” ျဖစ္တတ္ေပသည္။ ပုဂၢိဳလ္ကိုလည္းၾကည့္ျပီး ေျပာဆိုတတ္မွ သင့္ေလ်ာ္ေပမည္။ “က၊ ခ” (ကၾကီး၊ ခေကြး)ပင္ မတတ္ေသးေသာ ကေလးငယ္ အား ပရိတ္ၾကီးပါဠိကို သင္ေပးေန၍ မသင့္ေတာ္လွေပ။ မိမိ၏ တတ္ေစခ်င္လွ၊ ေတာ္ေစခ်င္လွေသာေစတနာသည္ မည္မွ်ပင္ၾကီးမားေနေသာ္လည္း အေမာသာ အဖတ္တင္ေနမည္ ျဖစ္ေပသည္။

ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ အေရးအၾကီးဆံုးကေတာ႔ ေလာကၾကီးကို တလြဲတေခ်ာ္ ျဖစ္ေစမည့္စကားတို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ သတၱ၀ါတို႔သည္ တစ္သံသ ရာလံုး၌ သညာ၀ိပလႅာသ(အမွတ္မွား)၊ ၀ိဇၨာ၀ိပလႅာသ(အသိမွား)၊ ဒိ႒ိ၀ိပလႅာသ (အယူမွားျခင္း)တို႔ျဖင့္ က်င္လည္လာခဲ႔ျခင္းေၾကာင့္ ဂဂၤါ၀ါဠဳ သဲစုမက ပြင့္ေတာ္ မူျပီးၾကကုန္ေသာ ဘုရားအဆူဆူတို႔ႏွင့္ အၾကိမ္ၾကိမ္လြဲေခ်ာ္ခဲ႔ရျခင္းမွာ ထို အမွား သံုးခ်က္ မလြတ္ခဲ႔ေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ မွားယြင္းေသာစကားမ်ိဳး၊ လြဲေခ်ာ္ ေသာစကားမ်ိဳးကို ေျပာဆိုမိျခင္းေၾကာင့္ တျခားသူတို႔ တလြဲမွတ္ယူသြားျပီး လိုက္ နာလုပ္ေဆာင္ေနၾကျပီ၊ က်င့္ၾကံေနၾကျပီဆိုလွ်င္ မိမိ၌ ၾကီးေလးေသာအျပစ္တို႔ က်ေရာက္လာမည္ျဖစ္သည္။ အမွားတကာ႔ အမွားတို႔တြင္ အယူမွားျခင္းသည္ အမွားဆံုးေသာ မွားျခင္းျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိကိုယ္တိုင္ အယူမွန္ေအာင္ က်င့္ၾကံ ျပီး အယူမွန္စကားတို႔ကို ေျပာဆိုတတ္မွသာလွ်င္ တစ္ျခားသူတို႔ အမွတ္မွန္၊ အသိ မွန္၊ အယူမွန္ၾကမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သမၼာ၀ါစာမဂၢင္ကို ျပည့္၀စြာ က်င့္ၾကံသြား ႏိုင္ျပီး နိဗၺာန္သို႔ လွ်င္ျမန္စြာ မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္သည္ကို ဤဓမၼ ေဆာင္းပါးျဖင့္ တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္လိုက္ရပါသည္။


အမွန္ျပဳလုပ္ျခင္း

သမၼာ- မွန္ေသာ၊ ကမၼႏၲ- ျပဳလုပ္ျခင္း ဟု အနက္ရွိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အမွန္မကန္ မွားယြင္းေသာအလုပ္တို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ျပီး မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ေသာအလုပ္တို႔ကို ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ သမၼာကမၼႏၲမဂၢင္ကို ျဖည့္က်င့္ၾကရပါမည္။ မွန္ကန္ေသာျပဳလုပ္ျခင္း တို႔မွာ-
(၁) သူတစ္ပါးတို႔၏အသက္ကို သတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၂) သူတစ္ပါးတို႔၏ဥစၥာတို႔ကို ခိုးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၃) ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို ေဖာက္ျပန္မွားယြင္းစြာ က်င့္ၾကံျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း

ဟူေသာအလုပ္တို႔သည္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ေသာအလုပ္တို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းႏွင့္အတူ သူ႔အသက္ကို ကယ္ဆယ္ျခင္း၊ သူ႔ဥစၥာကို ေစာင့္ေရွာက္ ျခင္း၊ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို မွားယြင္းစြာက်င့္ၾကံေနသူတို႔အား လမ္းမွန္သို႔ေရာက္ ေအာင္ အျမင္မွန္ေပးျခင္း၊ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း စသည္တို႔ကိုလည္း မိမိ၏တတ္စြမ္း သမွ်ေသာ ၀ီရိယ၊ ပညာတရားတို႔ျဖင့္ သူတစ္ပါးတို႔အတြက္ ခြဲေ၀ျဖန္႔ထုတ္ ျပဳလုပ္ ၾကရမည္ျဖစ္၏။

သူတစ္ပါးတို႔၏အသက္ကို သတ္ျဖတ္ညွင္းဆဲျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသီလတရား သည္ ဂဂၤါ၀ါဠဳသဲစုမက ပြင့္ေတာ္မူျပီးေသာ ျမတ္ဗုဒၶတိုင္း၏ ရဟန္းေတာ္တို႔အား ေဟာၾကားေလ႔ရွိသည့္ ၾသ၀ါဒပါတိေမာကၡေဒသနာမွ ပထမဂါထာေတာ္ အဆံုးအမ ျဖစ္ပါသည္။ ရဟန္းေတာ္တို႔အား ဆံုးမေတာ္မူေသာ္လည္း လူသားတိုင္း လိုက္နာ သင့္ေသာ အဆံုးအမတရားျဖစ္ပါသည္။ ၎မွာ-

"ခႏၲီ ပရမံ တေပါ တိတိကၡာ ၊
နိဗၺာနံ ပရမံ ၀ဒႏိၲ ဗုဒၶါ။
နဟိ ပဗၺဇိေတာ ပရူပဃာတီ ၊
န သမေဏာ ေဟာတိ ပရံ ၀ိေဟ႒ယေႏၲာ။" ဟူ၍ျဖစ္၏။

ထိုဂါထာမွ ေအာက္ဆံုးစာေၾကာင္းႏွစ္ေၾကာင္း၏ အဓိပၸာယ္မွာ-
“ပရူပဃာတီ- တစ္ပါးေသာသတၱ၀ါကို သတ္ျဖတ္ေလ့ရွိသူသည္၊ ပဗၺဇိေတာ- ရဟန္းသူျမတ္သည္၊ နေဟာတိ- မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ ပရံ- သူတစ္ပါးကို၊ ၀ိေဟ႒ယေႏၲာ- ညွင္းဆဲႏွိပ္စက္ေသာသူသည္၊ သမေဏာ- ကိေလသာခပ္သိမ္း ၿငိမ္းေအးေစတတ္ ရဟန္းသူျမတ္သည္၊ နေဟာတိ- မျဖစ္ႏိုင္ေပ။” ဤသို႔ ဘုရားရွင္တိုင္း ဆံုးမ ေတာ္မူေသာ သူတစ္ပါးအား သတ္ျဖတ္ျခင္းအမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ေသာအလုပ္ကိုျပဳလုပ္ျခင္း သမၼာကမၼႏၲမဂၢင္ကို ျဖည့္က်င့္ျခင္း ပင္ျဖစ္ပါသည္။

အတိတ္၌ သူတစ္ပါးစည္းစိမ္ဥစၥာတို႔ကို ခိုးယူခဲ႔ျခင္း မမွန္ကန္ေသာအမႈကို ျပဳလုပ္ ခဲ႔သူတို႔သည္ ယခု၌ ငတ္မြတ္ ေခါင္းပါးမႈဆင္းရဲႏွင့္ ေတြ႔ၾကံဳၾကရ၏။ သူတစ္ပါးတို႔၌ လြန္စြာေပါၾကြယ္ျငားေသာ္လည္း မိမိ၌ ရွားပါးလာဘ္တိတ္ေနျခင္းမွာ ထိုမေကာင္း ေသာခိုး၀ွက္မႈ ျပဳလုပ္မိခဲ႔ျခင္းေၾကာင့္ပင္ျဖစ္၏။ တဖန္ ေပါၾကြယ္၀စြာ ရွိျငားေသာ္ လည္း ဥစၥာပစၥည္းတို႔သည္ ေရ၊ မီး၊ မင္းဆိုး၊ ခိုးသူ၊ အေမြခံသားဆိုး သမီးဆိုး စသည့္ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးတို႔ေၾကာင့္ ပ်က္ဆီးဆံုး႐ံႈးသြားၾကရျပန္၏။ ထိုသို႔ေသာ ဆိုးက်ိဳးအျပစ္တို႔အား သံေ၀ဂယူျပီး သူတစ္ပါးဥစၥာကို ခိုးယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ ေပသည္။ သူ႔ဥစၥာခိုးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ သူ႔ဥစၥာတို႔ မပ်က္ဆီး မဆံုး႐ံႈးေအာင္ တတ္စြမ္းသမွ် ေစာင့္ေရွာင္ေပးျခင္းျဖင့္ သမၼာကမၼႏၲမဂၢင္ကို ျဖည့္က်င့္ရာ၏။

အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အထိအေတြ႔စေသာ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို မွားယြင္းစြာမွီ၀ဲျခင္းျဖင့္ သတၱ၀ါတို႔သည္ သံသရာ၌ အဖန္ဖန္က်င္လည္ၾကရ၏။ အႏၶပုထုဇဥ္တို႔သည္ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို အ၀ိဇၨာ(မသိမႈ) ဦးစီး၍ တဏွာ (လို ခ်င္မႈ)ျဖင့္ သံုးေဆာင္ၾက၏။ ငါ၊ ငါ့ဥစၥာဟူေသာ ဒိ႒ိျဖင့္လည္း ကပ္ျငိတြယ္တာ ၾကကုန္၏။ ကုသိုလ္အက်ိဳးေပးေၾကာင့္ ရရွိလာေသာ ပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ေအာင္ျမင္မႈ၊ ေက်ာ္ၾကားမႈစသည္တို႔ကို ဒုကၡသစၥာဟူ၍ အမွန္မျမင္ႏိုင္ပဲ ေထာင္လႊားတက္ၾကြ မာန္မာနရွိေနၾကျပန္၏။ ဤသို႔ေသာ ကိေလသာတို႔ျဖင့္ ကာမဂုဏ္တို႔ကို ေဖာက္ ျပန္မွားယြင္းစြာ က်င့္ၾကံေနၾကျခင္းေၾကာင့္ သံသရာမွ ႐ံုးမထြက္ႏိုင္ပဲ အဖန္ဖန္ က်င္လည္ေနၾကရျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ကာမဂုဏ္တို႔အေပၚ၌ မွားယြင္းစြာ မသံုးေဆာင္မိေအာင္ အမွန္ျမင္ျခင္း(သမၼာဒိ႒ိ) ရွိၾကရပါမည္။ ဖလသမၼာဒိ႒ိမရေသးေသာ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္တို႔သည္ ကာမဂုဏ္တို႔ကို ကမၼသကတာသမၼာဒိ႒ိမွ အစျပဳ၍ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိတို႔ျဖင့္ မွန္ကန္စြာသံုးေဆာင္ ႏိုင္ေအာင္ က်င္ၾကံၾကိဳးကုတ္ အားထုတ္ရာ၏။ သို႔မွွသာ ကာမဂုဏ္တို႔အေပၚ၌ မွားယြင္းစြာက်င့္ၾကံျခင္း မေကာင္းေသာျပဳလုပ္မႈတို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါ သည္။ အျမင္မွန္သမၼာဒိ႒ိျဖင့္ ကာမဂုဏ္တို႔ကို သံုးေဆာင္ျခင္းသည္ ၎ကို မွားယြင္းစြာ က်င့္ၾကံျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ေနသည္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ မွန္ေသာျပဳလုပ္ ျခင္း (သမၼာကမၼႏၲမဂၢင္) အက်င့္ျမတ္ကို ျဖည့္က်င့္ေနျခင္းပင္ျဖစ္၏္။ ဤသို႔ စဥ္ဆက္မျပတ္ ျဖည့္က်င့္ျခင္းျဖင့္ ဒုကၡအေပါင္းရပ္၍ မေသဓာတ္တရားသည္ လွ်င္ျမန္စြာ ဆိုက္ေရာက္လာမည္ျဖစ္သည္ကို ဤဓမၼေဆာင္းပါးျဖင့္ တိုက္တြန္းႏိႈး ေဆာ္လိုက္ရပါသည္။

အမွန္အသက္ေမြးျခင္း

သမၼာအာဇီ၀ (သမၼာ- မွန္ကန္ေသာ၊ အာဇီ၀- အသက္ေမြးျခင္း) ဟု အနက္ရွိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္မွားယြင္းေသာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းတို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ျဖစ္ပါ သည္။ ဓမၼတို႔သည္ စိတ္လွ်င္ ေ႔႔ရွသြားရွိသည္ျဖစ္၍၊ စိတ္ လွ်င္ အေကာင္အထည္ရွိသည္ျဖစ္၍၊ စိတ္လွ်င္ အၾကီးအမွဴးရွိသည္ျဖစ္၍ မေကာင္းေသာစိတ္ ေ႔ရွသြားျဖင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း မွန္သမွ်ကို ေရွာင္ၾကဥ္ျပီး မွ်တစြာအသက္ေမြးျခင္းျဖင့္ သမၼာအာဇီ၀မဂၢင္ကို ျဖည့္က်င့္ၾကရ မည္ျဖစ္၏။မိမိ၏ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ သူတစ္ပါးတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားတို႔အား ယုတ္ေစေသာ အသက္ေမြး ၀မ္းေၾကာင္းတို႔ျဖင့္ အသက္မေမြးသင့္ေပ။ ေလာက၌ ကိုယ္ပိုင္ ဥစၥာပစၥည္းဟူသည္ အရွိေပ။ သို႔ေသာ္ မိမိျပဳလုပ္ထားေသာ ကံတရားတို႔ကို ကိုယ္ ပိုင္ဟူ၍ မွတ္ယူရေပမည္။ ထိုသို႔ မွတ္ယူရာ ၌လည္း ဒိ႒ိျဖင့္ မွတ္ယူျခင္းကို မဆိုလို။ ပညာျဖင့္ မွတ္ယူျခင္းကိုသာ ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ေပသည္။ မိမိျပဳလုပ္ေသာ ကံတရားတို႔သည္ အရိပ္ကဲ႔သို႔ အစဥ္တစိုက္ လိုက္ေနေသာေၾကာင့္ ဒီဘ၀ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာေနရ ျပီးေရာဟူ၍ မိစၧာအာဇီ၀ (မွားယြင္းေသာ အသက္ေမြးျခင္း) ျဖင့္ ဒီဘ၀ တစ္နပ္စာအတြက္သာၾကည့္ျပီး ဆင္ျခင္ဥာဏ္ ကင္းမဲ႔ေနၾကလွ်င္ျဖင့္ သံသရာဆင္းရဲ အခါခါ ႏဲႊေနၾကရမည္ျဖစ္၏။စီးပြားဥစၥာရွာၾကရာ၌ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို မပယ္ရေသးေသာ အရိယာတို႔သည္ပင္ ရွာၾကပါ သည္။ သို႔ေသာ္ အရိယာသူေတာ္ေကာင္းတို႔သည္ မိစၧာအာဇီ၀တို႔ျဖင့္ကား စီးပြားမရွာေတာ႔ေပ။ အရိယာသူေတာ္စင္မ်ား ေရွာင္ၾကဥ္ၾကေသာ၊ ျမတ္ဗုဒၶလည္း တားျမစ္ေတာ္မူထားေသာ လူးသား အားလံုး ေရွာင္ၾကဥ္ၾကရမည့္ မိစၧာအာဇီ၀ငါးမ်ိဳးတို႔မွာ-
(၁) သတၱ၀ါတို႔ ေသေစႏိုင္ေသာ အဆိပ္မ်ားကို ကုန္ကူးျခင္း၊
(၂) သတၱ၀ါတို႔ ေသေစႏိုင္ေသာ လက္နက္မ်ားကို ကုန္ကူးျခင္း၊
(၃) သတၱ၀ါတို႔အား ေမ႔ေလ်ာ္ရန္အေၾကာင္းျဖစ္ေသာ မူးယစ္ေစသည့္ပစၥည္းမ်ား၊
ေသရည္ေသရက္မ်ားကို ကုန္ကူးျခင္း၊
(၄) သားငါးမ်ားကို ကုန္ကူးျခင္း၊
(၅) ကၽြန္အျဖစ္၊ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ အသံုးျပဳရန္ လူမ်ားကို ကုန္ကူးျခင္း တို႔ျဖစ္ပါ သည္။
ထို ငါးမ်ိဳးေသာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းတို႔ျဖင့္ အသက္ေမြးျမဴျခင္းသည္ မွားယြင္း၏။ ယုတ္ညံ့ ၏။ မိမိတို႔၏ဘ၀ကို မြန္ျမတ္ေတာက္ေျပာင္ခ်င္လွ်င္ ထိုမိစၧာအာဇီ၀ ငါးမ်ိဳးကို ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။ ထိုသို႔ စီးပြားရွာျပီး စီးပြားျပည့္စံုစြာျဖင့္ ေနရျငား ေသာ္လည္း ဘ၀ကား ညစ္ႏြမ္းေန၏။ ယခုတင္မက ေနာင္၌လည္း အပါယ္ငရဲ၌ ဆင္းရဲၾကီးစြာ ခံစားၾကရေပဦးမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သတိၾကီးစြာျဖင့္ “ကံ ကံ၏အက်ိဳး” ကို ဆင္ျခင္သင့္လွေပသည္။
မိစၧာအာဇီ၀ငါးမ်ိဳးျဖင့္ စီးပြားရွာျပီး ယခုဘ၀ခ်မ္းသာေကာင္း ခ်မ္းသာႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၎ျဖင့္ ခ်မ္းသာသည္ကား မဟုတ္ေပ။ ေရွး၌ ျပဳလုပ္ခဲ႔ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔၏ အက်ိဳးေပး သာျဖစ္ပါသည္။ ကံအက်ိဳးေပးရာ၌ ေလးမ်ိဳးျဖင့္ အက်ိဳးေပး ခြင့္ရွိ၏။ ၎တို႔မွာ-
(၁) ဂ႐ုကကံ = ၾကီးေလးစြာ ျပဳလုပ္ထားေသာကံက အျခားကံတို႔ကို အက်ိဳး ေပးခြင့္မျပဳပဲ ၎ကံ ကသာ ေသခ်ာေပါက္္ အက်ိဳးေပးေသာကံ၊
(၂) အာသႏၷကံ = ေသခါနီး၌ ျပဳလုပ္ေသာကံက အက်ိဳးေပးေသာကံ၊
(၃) အာစိဏၰကံ = အျမဲပံုမွန္ ျပဳလုပ္ေသာကံက အက်ိဳးေပးေသာကံ၊
(၄) ကဋတၱာကံ = ေရွး၌ျပဳေသာကံတို႔က ေနာင္တတိယဘ၀မွ အစျပဳ၍ နိဗၺာန္ မရမခ်င္း အခြင့္ သာတိုင္း အက်ိဳးေပးေသာကံ ဟူ၍ ကံအက်ိဳးေပးပံု ေလးမ်ိဳးရွိၾက ၏။ မိစၧာအာဇီ၀ျဖင့္ စီးပြားရွာျပီး ခ်မ္းသာျခင္းမွာ အစိဏၰကံက အက်ိဳးမေပးေသးပဲ ကဋတၱာကံက အက်ိဳးေပးျခင္းသေဘာကို လည္း မွန္ကန္စြာနားလည္ထားရေပ မည္။
ထိုသို႔ ကံအက်ိဳးေပးပံုေလးမ်ိဳးကို နားလည္ၾကျပီး ေကာင္းတာလုပ္လွ်င္ ေကာင္းက်ိဳး၊ မေကာင္း တာလုပ္လွ်င္ မေကာင္းက်ိဳးေပးျခင္းကို သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာ ကမၼသကၠတာသမၼာဒိ႒ိႏွင့္ ျပည့္စံုသည္ျဖစ္၍ မိစၧာအာဇီ၀ငါးမ်ိဳးကို ေရွာင္ၾကဥ္ကာ သမၼာအာဇိ၀မဂၢင္တရားေတာ္ျမတ္ကို ျဖည့္က်င့္ႏိုင္ၾကပါေစ။စာဖတ္သူတို႔အားလံုး ကိုယ္က်န္းမာ၊ စိတ္ခ်မ္းသာျပီး မွန္ကန္ေကာင္းမြန္စြာ အသက္ေမြးႏိုင္ ၾကပါေစ။


အမွန္အားထုတ္ျခင္း

သမၼာ၀ါယာမ (သမၼာ- မွန္ကန္ေသာ၊ ၀ါယာမ- အားထုတ္ျခင္း) ဟု အနက္ရွိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ မမွန္ ကန္ေသာ၊ မွားယြင္းေသာအားထုတ္ျခင္း ၀ီရိယကို ပယ္သတ္ရ မည္ျဖစ္၏။ မွားယြင္းေသာ ၀ီရိယ ကို အားထုတ္ရာ၌ ၀ီရိယ အားၾကီးသူ ဆင္းရဲျပီး ၀ီရိယအားနည္းသူ ခ်မ္းသာ၏။ မွန္ကန္ေသာ ၀ီရိယကို အားထုတ္ရာ၌ ၀ီရိယ အားၾကီးသူ ခ်မ္းသာျပီး ၀ီရိယအားနည္းသူ ဆင္းရဲ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိအားထုတ္ ေနေသာ၀ီရိယသည္ မွန္ေသာအားျခင္းေလာ၊ မွားယြင္းေသာအားထုတ္ျခင္းေလာ ဥာဏ္ျဖင့္ဆင္ျခင္သံုးသပ္ရမည္ျဖစ္၏။ဆင္းရဲျခင္းကို လူတိုင္း မလိုလားၾကေသာ္လည္း အားထုတ္ေနသည္မွာ ဆင္းရဲေၾကာင္း၀ီရိယ သာ ျဖစ္ေနတတ္ၾကေပသည္။ ပုဂံသို႔ ေရာက္ခ်င္ေသာ္လည္း ပုဂံကို ေက်ာခိုင္းျပီး ေျပးေနသူႏွင့္ တူေနေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မွန္ကန္ေသာ၀ီရိယတို႔ကို သိျပီး လိုက္နာက်င့္ၾကံမွ ခ်မ္းသာျခင္းကို မလြဲမေသြရၾကေပမည္။ တရားကို က်င့္ ၾကံဘို႔ တရားကို အရင္ဆံုးေဆာင္ထားဘို႔လိုအပ္၏။ သေဘာေပါက္ဘို႔လည္း လိုအပ္၏္။ ထို႔ေၾကာင့္ မွန္ကန္ေသာ၀ီရိယအားထုတ္ျခင္းသေဘာကို ရွင္းလင္းစြာ နားလည္ျပီး အခ်ိန္တိုင္းအားထုတ္သြားၾကရေပမည္။
မွန္ေသာအားထုတ္ျခင္းတို႔မွာ သမၼပၸဓာန္ေလးပါးတရားတို႔ပင္ ျဖစ္၏။။ ၎တို႔ မွာ-
(၁) မျဖစ္ေသးေသာ ဒုစ႐ိုက္တရားတို႔ကို မျဖစ္ေပၚလာေစရန္ အားထုတ္ျခင္း၊
(၂) ျဖစ္ျပီးကုန္ေသာ ဒုစ႐ိုက္တရားတို႔ကို ပယ္ဖ်က္ျခင္းငွာ အားထုတ္ျခင္း၊
(၃) မျပဳရေသးေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔ကို ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ အားထုတ္ျခင္း၊
(၄) ျပဳျပီး ျပဳဆဲ ျဖစ္ကုန္ေသာ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာအစရွိေသာ ကုသိုလ္တရား တို႔ကို အဆင့္ ဆင့္ တိုးပြားေစျခင္းငွာ အားထုတ္ျခင္း တို႔ျဖစ္ၾကေပသည္။
အတိတ္၌ ဒုစ႐ိုက္တရားတို႔ကို ျပဳလုပ္မိခဲ႔ေလျခင္း၊ ကုသိုလ္တရားတို႔ကို မျပဳလုပ္မိခဲ႔ေလျခင္း ဟူ၍ ပူေလာင္ေနေသာသေဘာသည္ ကုကၠစၥကိေလသာတရားပင္ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ပူေလာင္ ေနျခင္းျဖင့္ မိမိ၌ ဘာအက်ိဳးမွမျဖစ္ပဲ အကုသိုလ္တရားတို႔သာ လွ်င္ ထပ္မံ၍တိုးလို႔ေနေပသည္။ ျဖစ္မလာေသးေသာ ဒုစ႐ိုက္တရားတို႔ကို ၾကိဳတင္ေတြးေတာ ပူေလာင္ေနျခင္းသည္လည္း အကုသိုလ္တရားပင္ျဖစ္၏္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္မလာေသးေသာ ဒုစ႐ိုက္တရားတို႔ကို ၾကိဳတင္ ေတြးေတာမေနပဲ ၾကံဳေတြ႔လာလွ်င္ ေျမြေပြးေရွာင္သကဲ႔သို႔ေရွာင္ျပီး ျဖစ္ျပီးကုန္ေသာ ဒုစ႐ိုက္ တရားတို႔ကုိလည္း ေနာက္ထပ္မျဖစ္ေအာင္သာလွ်င္ အားထုတ္ျခင္း သမၼာ၀ီရိယကို ျဖည့္က်င့္္ ၾကရပါမည္။“ကုသလံ အန၀ဇၹသုခ ၀ိပါကလကၡဏံ”- ကုသိုလ္တရားသည္ အျပစ္ကင္းျပီး ခ်မ္းသာေသာ အက်ိဳးကိုေပးေသာ လကၡဏာျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်မ္းသာကို အလိုရွိ ေသာပုဂၢိဳလ္သည္ ကုသိုလ္ တရားကို အလိုရွိသူျဖစ္ရပါမည္။ ထိုသို႔ ခ်မ္းသာျခင္း ကို ေပးတတ္ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔၌ ယခုလို ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ၾကီး၏ သာသနာေတာ္ႏွင့္ ေတြ႔ၾကံဳေနခိုက္တြင္ မဂ္ခ်မ္းသာ ဖိုလ္ခ်မ္းသာရေအာင္ ၾကိဳးစားအားထုတ္မွသာလွ်င္ သာသနာေတာ္ႏွင့္ ေတြ႔ၾကံဳရက်ိဳး၊ လူျဖစ္ရက်ိဳး နပ္ေပမည္။
အတိတ္က အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာတည္္းဟူေသာ အေၾကာင္းတရားတို႔ေၾကာင့္ ယခု၌ ဒုကၡသစၥာကို ရရွိေနၾကေပသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ပုထုဇဥ္္အျဖစ္ က်င္လည္ေနရေသာ သံသရာသည္ ၾကာ ေညာင္းခဲ႔ေလျပီ။ ဒုကၡဆင္းရဲတို႔ႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနျပီး အသြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အၾကိမ္ၾကိမ္ ေသခဲ႔ရ ေလျပီ။ အ၀ိဇၨာမ်က္ႏွာဖံုးျဖင့္ ခ်မ္းသာတု ခ်မ္းသာေယာင္တို႔ကိုလည္း ခ်မ္းသာအစစ္ထင္မွတ္ျပီး တခံုမင္မင္ျဖင့္ ပံုတင္ကာ ခံစားခဲ႔ေပျပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုထုဇဥ္ အမိုက္ဇာတ္ ဒီဘ၀ အျပီးသတ္မွ ေတာ္ေပမည္။ပုထုဇဥ္တို႔ မခံစားဘူးေသးေသာ ခ်မ္းသာမွာ မဂ္ဖိုလ္ခ်မ္းသာသာ က်န္ေတာ႔၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ရွိထားျပီးေသာ ကုသိုလ္တရား တို႔ကုိလည္း ျပဳလုပ္ေနက်အတိုင္း ထိန္းထားျပီး မိမိ၌ မျဖစ္ ေပၚေသးေသာ ကုသိုလ္တရားမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ေသာတာ ပတၱိမဂ္ဖိုလ္မွ အစျပဳ၍ အရဟတၱ မဂ္ဖိုလ္သို႔တိုင္ ရရွိခံစားႏိုင္ေအာင္ သမၼာ၀ီရိယကို က်င့္ၾကံၾကိဳးစားအားထုတ္ၾကပါကုန္။


အမွန္သတိရွိ္ျခင္း

သမၼာ- မွန္ေသာ၊ သတိ- အမွတ္ရျခင္း၊ သတိရွိျခင္းဟု အနက္ရွိ၏။ အကုသိုလ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ တရားတို႔အေပၚ၌ အမွတ္ရျခင္း၊ သတိျဖစ္ေနျခင္းမွာ မွားေသာသတိျဖစ္၏။ ကုသိုလ္တရား၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းတရားကို အမွတ္ရျခင္းမွာ မွန္ေသာသတိျဖစ္၏။ သတိသည္ အလံုးစံုေသာ တရားတို႔၏ အခ်ဳပ္လည္းျဖစ္၏။ ကုသိုယ္တရားတို႔၌ အျမဲေမြ႕ေလ်ာ္ႏိုင္ရန္ သတိတရားသည္ လြန္စြာအေရးၾကီးလွေပသည္။

ျမတ္ဗုဒၶသည္ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူခါနီးမွာပင္ သတိတရားရွိႏွင့္ဘို႔ အေရးအၾကီးဆံုး မွာၾကားေတာ္ မူခဲ႔၏။ ၎မွာ “ငါ၏ ခ်စ္သား၊ ခ်စ္သမီးတို႔… ယခုအခ်ိန္၌ သင္တို႔အား ငါဘုရား မွားၾကားေတာ္မူ ခဲ႔မည္။ ႐ုပ္နာမ္ဓမၼ သခၤါရတရားတို႔သည္ ပ်က္ဆီးျခင္းသေဘာ ရွိၾကကုန္၏။ သင္တို႔သည္ မေမ႔ေလ်ာ႔ေသာ ေကာင္းေသာသတိတရားႏွင့္ ျပည့္စံု၍ ေနရစ္ၾကကုန္ေလာ႔” ဟူ၍ျဖစ္၏။ ဤမွ် အေရးတၾကီး မွာၾကားေတာ္မူခဲ႔ေသာ သတိတရားကို ျမဲစြာလက္ကိုင္ထားရမည္ျဖစ္၏။ ရခဲလွ ေသာ လူ႔ဘ၀၊ ၾကားနာခဲလွေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရား၊ ေတြ႔ၾကံဳခဲလွေသာ ဗုဒၶသာသနာ၊ ျပည့္စံုခဲလွေသာ သဒၶါတရား၊ ျဖစ္ခြင့္ရခဲလွေသာ ရဟန္းဘ၀ ဟူ၍ ရခဲလွျခင္း ဒုလႅဘတရားငါးပါး ႏွင့္ ၾကံဳၾကိဳက္ေနပါလ်က္ ေမ႔ေလ်ာ႔ေပါ့ဆ မေနသင့္လွေပ။ ေသေရးကို မဆင္ျခင္ ေနေရးသာ ျပင္ဆင္၍ ဇရာယဥ္ အလွ်င္စီးလို႔ သတိတရား ေမ႔ေနလွ်င္ျဖင္ လူ႔ဘ၀ အျဖစ္႐ံႈး အပါယ္မွာ စုန္းစုန္းျမဳပ္ရေပရေပလိမ္႔မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သတိသမၸဇဥ္ အစဥ္မွီး၍ မဂၢင္ယဥ္ အျမန္စီးသင့္လွ ေပသည္။

ေက်းဇူးေတာ္ရွင္လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ သတိေဖာ္ျပ ဆံုးမစာျဖစ္သည့္-
ငါးအာ႐ံုအင္အစု၊ ခင္မႈနဲ႔ေန႔ကုန္၊
နင္ယခုေမ႔ပံုလို၊ ေတြ႔မၾကံဳစခန္း။
ပါယ္ေလး၀ ေသာကဘံုမွာ၊
ေမ်ာရ႐ံု ရွိေတာ႔ခမန္း။
ေအာက္၀ီစိ ေသခင္းအငူမွာ၊
ေခါင္းမျပဴစတမ္း၊
ႏွစ္အရွည္ နစ္မည္လမ္းကိုလ၊
နင္ေမွ်ာ္စမ္း နင့္ကိုယ္။
ေဒသနာထင္အလင္းရယ္ႏွင့္၊
နင့္အဖ်င့္ ပိုထက္သာပို။
သည္ေလာဘ စ႐ိုက္အိုကို၊
မလိုက္လို ေရွာင္ပစ္လို႔၊
ေနာင္အသစ္ တကယ္ျပင္လွ်င္၊
ေကာင္းဘို႔အစဥ္။ခြင့္သာခိုက္မွ မလိုက္ခ်င္လွ်င္၊
အမိုက္ႏွင့္ျပင္ ရွိေသးေလလိမ္႔လား။
ခြင့္သာဆဲမွ မခဲခ်င္လွ်င္
အလြဲႏွင့္ျပင္ ရွိေသးေလလိမ္႔လား။
ခြင့္သာတုန္းကမွ မလိုက္ခ်င္လွ်င္၊
အ႐ံႈးႏွင့္ျပင္ ရွိေသးေလလိမ္႔လား။ - ဟူသည့္ သတိေပးသည့္အတိုင္း ကာမဂုဏ္ငါးပါးျဖင့္သာ အခ်ိန္ ကို မကုန္လင့္ေစပဲ ကုသိုလ္အဟုန္ အရွိန္ကုန္ ျမွင့္ေစသင့္ေပသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ သမၼာသတိ ျမဲစြာရွိ၍ ပညာျဖင့္ မွန္စြာသိသင့္လွ၏။ သတိ၏ လကၡဏာမ်ားမွာ-
(၁) စိတ္ကုိ အာ႐ံု၌ ခိုင္ခံ႔ေစေသာသေဘာ၊ တည္တံ႔ေစေသာသေဘာ၊
(၂) ေတြေတြေ၀ေ၀ မိႈင္မိႈင္ေငးေငး မရွိျခင္းသေဘာ၊
(၃) စိတ္ကို ေကာင္းစြာ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ေသာသေဘာ၊
(၄) သညာေတြကို ျမဲျမံတည္တ႔ံစြာ ထားႏို္င္ေသာသေဘာ ဟူ၍ရွိ၏။ တဖန္ သတိ၏ လကၡဏာ မ်ားမွာ-
(၁) ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံဒုစ႐ိုက္ေတြကို ထိန္းေသာအေနျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္သည့္သေဘာ၊
(၂) ႏိုင္ႏိုင္ၾကီးၾကည့္ျပီး တစ္ေနရာတည္းမွာ ရွိေနေအာင္ ခ်ည္ထားႏိုင္ေသာသေဘာ၊
(၃) ငုပ္လွ်ိဳးေနေသာအရာေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေသာသေဘာ လကၡဏာမ်ား ရွိေပသည္။ ထြက္ ေလ ၀င္ေလကို မွတ္ျခင္းသည္ သတိတရား၊ ထြက္ေလ ၀င္ေလအေပၚ၌ ျမဲေနေအာင္ တည္ျခင္း သည္လည္း သတိတရား၊ ထြက္ေလ ၀င္ေလေပၚမွာ ဓာတ္ေလးပါးတြဲေနတာ ေဖာ္ထုတ္ေပးျခင္း သည္ သတိတရားပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ထိုသို႔ သတိသည္ အေသးစိတ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာတတ္ေသာ သေဘာရွိသည္ျဖစ္၍ ‘သတိမမူ ဂူမျမင္၊ သတိမူမွ ျမဴျမင္ရ’ ဆိုသကဲ႔သို႔ ျဖစ္ေပသည္။

‘သတိေ၀း ကေလးျဖစ္ေတာ႔သည္။ အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အထိအေတြ႕စေသာ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ ခံစားရာ၌ သတိမပါသူ၏ အာ႐ံုခံစားမႈသည္ မ်က္မျမင္ ထမင္းစားရာ မစားသင့္သည္မ်ားကိုလည္း မျမင္ေတာ႔သည့္ပမာျဖစ္၏။ သတိသည္ အသိကိုၾကိဳးကိုင္ေနေသာ မိဘအရာ၀င္ ျဖစ္ေခ်၏။’ ဟူသည့္ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္မဟာေဗာဓိျမိဳင္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ သတိေပး ဆံုးမစာမွာလည္း လြန္စြာမွတ္သားဖြယ္ ေကာင္းလွေပသည္။

သမၼာသတိသည္ နိဗၺာန္တံခါးကို ဖြင့္ေပးသည့္ ေသာ့ႏွင့္တူေပသည္။ သတိမပါ ဆားမပါဟင္း စားရသလိုျဖစ္၏။ ၾကံသမွ် သတိမပါ၊ ေျပာသမွ် သတိကြာ၊ ျပဳသမွ် သတိဟာေနသူသည္ ရွင္လ်က္ ေသေသာသူ၊ ေသခါနီးက် ေသာကပူ၊ တမလြန္ဘ၀ ဒုကၡထူ၊ နိဗၺာန္ကို ေက်ာခိုင္းသူ ပင္ ျဖစ္ေတာ႔၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သတိတရားလက္ကိုင္ထားဘို႔ အေရးၾကီးေပသည္။ မိမိ၌ သတိရွိဘို႔ အက်င့္ေလးပါး ရွိထားဘို႔ လိုအပ္၏္။ သတိျဖစ္ခ်င္သူသည္-
(၁) သတိျဖစ္သူႏွင့္ေပါင္းျခင္း၊
(၂) သတိျဖစ္ေစေသာ တရားဓမၼတို႔ကို နာၾကားျခင္း၊
(၃) သတိျဖစ္ေအာင္လုပ္ျခင္း
(၄) အေရးအၾကီးဆံုးကေတာ႔ သတိျဖစ္ခ်င္တဲ႔စိတ္ ရွိရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

‘နိဗၺာန္အေရး၊ ေမွ်ာ္ေထာက္ေတြး၍၊ ေနေရးမခင္၊ ေသေရးျပင္ေလာ႔၊ ဆင္ျခင္သတိ၊ ျမဲစြာရွိမွ၊ ဗုဒၶ ေခတ္ျမတ္၊ ေတြ႕က်ိဳးနပ္မည္၊ မလပ္သတိ ရွိပါေစ။’


အမွန္တည္ၾကည္ျခင္း

သမၼာ- မွန္ကန္ေသာ၊ သမာဓိ- တည္ၾကည္ျခင္းဟု အနက္ရွိ၏။ မိမိ၏စိတ္ကေလး ပူ ညစ္ ေနာက္ ႐ႈပ္ေနျခင္းသည္ သမၼာသမာဓိကင္း၍ျဖစ္၏။ သမၼာသမာဓိရွိေနခ်ိန္၌မူ စိတ္ကေလးမွာ ေအး သန္႔ ၾကည္ ရွင္းေနမည္ျဖစ္၏။ မေကာင္းမႈ၌ ေျပးသြားတတ္ေသာစိတ္ကို မေစာင့္ေရွာက္ပဲ လႊတ္ထားပါက သမာဓိမျဖစ္ႏိုင္ေပ။ သမာဓိဆိုသည္မွာ စိတ္ကို စည္းကမ္းသတ္မွတ္ျခင္းပင္ျဖစ္ ၏။ စိတ္ကို စည္းကမ္းမရွိ လႊတ္ထားလွ်င္ စိတ္သည္ လြန္စြာျပန္႔က်ဲေနမည္ျဖစ္၏။

သမာဓိ၏အဓိပၸာယ္ကို ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ ဓမၼဒူတဆရာေတာ္အရွင္ေဆကိႏၵ၏ ရပိုင္ခြင့္စာအုပ္မွ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပပါမည္။ “သမာဓိဆိုသည္မွာ မိမိ၏စိတ္ကေလး တည္ၿငိမ္ၿပီး ၾကည္လင္မႈရွိေန ျခင္းကိုေခၚ၏။ စိတ္မခ်မ္းသာလွ်င္ သမာဓိမျဖစ္ေပ။ သမာဓိရွိခ်င္လွ်င္ စိတ္ခ်မ္းသာမႈ ရွိရပါမည္။ စိတ္ခ်မ္းသာမႈရွိသည္ ဆိုရာ၌လည္း တစ္ျခားမထင္ႏွင့္။ ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္ေနျခင္းကို ဆို၏။ ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္မွ သမာဓိျဖစ္၏။ သမာဓိျဖစ္မွလည္း စိတ္ခ်မ္းသာေပ၏။ ကုသိုလ္စိတ္မျဖစ္လွ်င္ သမာဓိမျဖစ္ေပ။ သမာဓိမျဖစ္လွ်င္ စိတ္ဆင္းရဲ၏။ စိတ္ဆင္းရဲျခင္းမွာလည္း ကိုယ္ရတာႏွင့္ ကိုယ္မေက်နပ္၍ျဖစ္၏။ ကိုယ္႔ရပိုင္ခြင့္ကို ကိုယ္မေက်နပ္လွ်င္ စိတ္ဆင္းရဲရ၏။ မိမိရထားေသာ အခြင့္အေရး၊ လာဘ္လာဘ၊ စည္းစိမ္ဥစၥာကို အထင္ေသးေနလွ်င္လည္း စိတ္ဆင္းရဲ၏။ စိတ္ ဆင္းရဲေနျခင္းေၾကာင့္ သမာဓိမရျခင္းျဖစ္ေပ၏။”

လႊတ္ထားေသာစိတ္သည္ နဖားႀကိဳးျဖဳတ္ထားေသာႏြားႏွင့္တူ၏။ နဖားႀကိဳးျဖဳတ္ထားေသာႏြား သည္ ေတြ႔ရာသီးႏွံပင္တို႔ကို ဆြဲယူစားေသာက္တတ္ၿပီး ျပန္ဖမ္းရန္လည္း အလြန္ခက္သကဲ႔သို႔ ေစာင့္ေရွာက္ထားျခင္းမရွိေသာစိတ္သည္လည္း ေတြ႔ရာအာ႐ံုတို႔၌ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းစြာ အငန္း မရခံစားတတ္ျပီး ကိေလသာတို႔ျဖင့္ အၿမဲညစ္ေထးေနကာ ျပန္႔က်ဲေနေပ၏။ သမာဓိမရွိေသာစိတ္ သည္ ေမ်ာက္ႏွင့္လည္းတူ၏။ ေမ်ာက္သည္ လက္ထဲ၌ စားစရာရွိေနလွ်င္ပင္ အၿငိမ္မေန၊ ဟိုသစ္ကိုင္းကူးလိုက္ သည္သစ္ကိုင္းကူးလိုက္၊ လႈပ္လႈပ္ရြရြ ဣေႁႏၵမရသကဲ႔သို႔ သမာဓိမရွိလွ်င္ စိတ္သည္ အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အထိအေတြ႔၊ မေနာစေသာ အာ႐ံုေျခာက္ပါး၌ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု လွည့္လည္ကာ သာယာေနေပ၏။ တစ္အာ႐ံုတည္းႏွင့္မ၀ႏိုင္ပဲ ေတြ႔သမွ်အာ႐ံု တို႔၌ ကိေလသာစိတ္ျဖင့္ ေပ်ာ္ေမြ႔၊ စိတ္မေအး၍ ႐ုပ္ေခြးျဖစ္ေနရေပ၏။

ထိုသို႔ “တဏွာမကင္းသူတို႔၏ မ်က္စိအစထား၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ဟူေသာ တံခါး ေျခာက္စင္းကား သံသရာကိုခ်ဲ႕ေသာ ဒိ႒ိ၊ တဏွာ၊ မာန၊ တို႔၏ ကစားကြင္းမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ၾကေလ ရာ အာ႐ံုပံုရိပ္ ဂုဏ္ဟိတ္ခတ္၍ အထပ္ထပ္ ၾကည့္၊ ၾကား၊ စား၊ နမ္း၊ ထိေတြ႔ခန္း လမ္းဖြင့္ေပး ေသာ္ တိုးၾကည့္ေလ တစ္မ်ိဳးထိေလ၊ ဦးၾကည့္ေလ တိုးၿငိေလျဖင့္ စိတ္ကူးရင္း ခႏၶာကိုယ္ နားခြင့္ မရ၊ ၾကာေသာ္ အစြဲနာက်၍ ဒုကၡလွလွႀကီး ေရာက္ရတတ္ေပသည္။”

ေက်းဇူးေတာ္ရွင္မဟာေဗာဓိၿမိဳင္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ဆံုးမစကားတို႔မွာလည္း လြန္စြာပင္ မွတ္သားက်င့္ၾကံဖြယ္ ေကာင္းလွေပသည္။ “ကိုယ္က်ေတာ႔ ညွာ၊ စိတ္က်ေတာ႔ အလိုလိုက္၊ သခင္မင္း အလ်င္းမျဖစ္ထိုက္။ ကိုယ္ႏွင့္စိတ္ကို စားက်က္ငါးခု၏အၾကား ကိေလသာတို႔ျဖင့္ လႊတ္ေပးထားကာ စိတ္သြားတိုင္း ကိုယ္ပါေနခဲ႔ေသာ္ကား ကိေလသာ မေကာင္းေၾကာင္းေျပာ၍ ဘုရားဆံုးမရာ မလိုက္ေလ်ာ၊ ဘုရားေက်ာခိုင္းေနေသာ ပုထုဇဥ္အ႐ိုင္းဘ၀မွ ဘယ္ေသာ ကာလမွ် ေ႔ရွမတိုးေပ။ အာ႐ံုအလိုက္မွားေလ မိုက္အားေကာင္းေလခ်ည္းသာျဖစ္မည္။ အာ႐ံု အလိုက္မ်ားေလ အမွားခင္ေလခ်ည္းသာျဖစ္ေနေပမည္။”

ထို႔ေၾကာင့္ စိတ္ကို သမာဓိျဖစ္ေအာင္ က်င့္ၾကံအားထုတ္မွသာလွ်င္ ကိုယ္ႏွင့္စိတ္တို႔ ၿငိမ္းၿငိမ္း ခ်မ္းခ်မ္းေနရေပမည္။ သမာဓိရွိျခင္းေၾကာင့္ “၀ိေ၀ကသုခ- တစ္စိတ္တည္း၊ တစ္အာ႐ံုတည္း၌ တည္ေနေသာခ်မ္းသာ”ကိုရ၏။ ထိုသို႔ တစ္အာ႐ံုတည္း၌ တည္ေနသည္ဆိုရာမွာလည္း မေကာင္းေသာအာ႐ံု၌ တစ္အာ႐ံုထားႏိုင္ျခင္းကို မဆိုလိုေပ။ စိတ္ကို နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း ကုသိုလ္အာ႐ံုတစ္ခုခု၌ တည္ၿငိမ္ေအာင္ ထားႏိုင္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုျခင္းျဖစ္၏။ နိဗၺာန္ႏွင့္ အနီး ဆံုးရွိေသာ သမာဓိကေတာ႔ ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔အေပၚ၌ အျမဲတည္ေနသည့္ ၀ိပႆနာခဏိက သမာဓိႏွင့္ ျဖစ္ပ်က္ရႈဉာဏ္မတိုင္ခင္ သမာထ ေ႔ရွသြားရွိေသာ စ်ာနသမာဓိတို႔ျဖစ္၏။

စိတ္သည္ အာ႐ံုေျခာက္ပါး၌ ေျပးသြားတတ္ေပရာ စိတ္သြားတိုင္းကိုယ္ပါ ေနခဲ႔ေသာ္ ခႏၶာကိုယ္ မွာ နားရေတာ့မည္မဟုတ္ပါ။ မေကာင္းေသာ အကုသိုလ္ အမႈတို႔ကိုလည္း တစ္ခုၿပီးတစ္ခု လုပ္မိေနေပမည္။ စိတ္သည္ အင္မတန္ျမန္လြန္းသည္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ လြန္စြာသိမ္ေမြ႔နက္နဲ ေပ၏။ သိရန္လည္း အေတာ္ပင္ခက္ခဲ၏။ သမာဓိမရွိလွ်င္ ထိုသို႔ သိမ္ေမြ႔နက္နဲေသာ စိတ္ကို မည္သို႔မွ် သိႏိုင္မည္မဟုတ္ေခ်။ ဒိ႒ိႏွင့္ယွဥ္ေသာ အကုသိုလ္စိတ္ လက္တစ္ဖ်စ္ျဖစ္မိတိုင္း ငရဲမီးသည္ ငရဲ၌ ထိုမွ်မကပင္ အလိုအေလ်ာက္ ေမႊးေနေလ၏။ ထိုမွ ဆန္႔က်င္ဘက္ သမာဓိ စိတ္ျဖင့္ ၀ိပႆနာဉာဏ္္ျဖစ္လွ်င္ေတာ႔ ေမႊးျပီးေသာငရဲမီးတို႔ကို ၿငိမ္းေစသလို မဂ္ဉာဏ္ဖိုလ္ ဉာဏ္ႏွင့္လည္း တျဖည္းျဖည္း နီးေနေပ၏။

ထို႔ေၾကာင့္ “ေလးသမားသည္ မိမိ၏ျမွားကို လိုသလို ေျဖာင့္ယူသကဲ႔သို႔၊ လယ္သမားသည္ ေရကို လိုရာသို႔ ေျမာင္းသြယ္၍ ယူသကဲ႔သို႔ ပညာရွိသည္လည္း မိမိ၏စိတ္ကို ေျဖာင့္မတ္ေအာင္ ၾကိဳးစားအားထုတ္ရာ၏။” ဟူေသာ ဓမၼပဒပါဠိေတာ္၌ ဘုရားရွင္ ဆံုးမခဲ႔သည့္အတိုင္း က်င့္ႀကံ ရေပမည္။ လူ႔ဘ၀သည္ အင္မတန္ရခဲေပရာ ဘုရားသာသနာနဲ႔ ၾကံဳေနတုန္း မိမိ၏စိတ္ကို ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို႔၌ ေမြ႕ေလ်ာ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေပ၏။ အခုလို လူ႔ဘ၀မွာ “ကုသိုလ္ ေကာင္းမႈတို႔၌ ေမ႔ေလ်ာ႔ေနလွ်င္ေတာ႔ အသက္သာရွင္ေနရေသာ္လည္း ေသျပီးလွ်င္ အပါယ္သို႔ က်ေရာက္ရမည္၊ အႀကိမ္ႀကိမ္လည္း ေနာက္ထပ္ေသရဦးမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရွင္လ်က္ေသ ေသာသူႏွင့္ တူေနေပ၏။” ဟူ၍ ဘုရားရွင္က သမာ၀တီမိဖုရားႏွင့္ မာဂ႑ီမိဖုရားတို႔ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဓမၼပဒပါဠိေတာ္၌ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ႔၏။ ထိုေၾကာင့္ ရခဲလွသည့္ လူ႔ဘ၀မွာ မေကာင္းမႈ၌ ေမြ႔ေလ်ာ္တတ္သည့္ စိတ္၏အလိုသို႔မလိုက္ဘဲ မေသရာျမတ္နိဗၺာန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ တတ္ေသာသမၼာသမာဓိျဖစ္ေအာင္ က်င့္ႀကံႀကိဳးကုတ္ အားထုတ္ၾကပါကုန္။

“ဤမွ်ရွည္ၾကာ၊ သံသရာ၀ယ္၊ ဆရာမိဘ၊ ေမာင္ႏွမႏွင့္၊ သားလွသမီး၊ ေဒၚဘႀကီးဟု၊ မၿငီးဆင့္ကဲ၊ ျပန္လွန္တြဲခဲ႔၊ မလြဲဧကန္၊ ခြဲရျပန္မည္၊ သို႔သည္ျဖစ္ျခင္း၊ သံေ၀ျပင္းရ၊ ေဆြခ်င္းေက်းဇူး၊ ရွိခဲ႔ဘူး ကို၊ အထူးဆပ္ရန္၊ စိတ္အားသန္ျဖင့္၊ က်င့္ရန္မွန္စြ၊ ျမတ္ဓမၼကို၊ ေ၀ငွေပ၏၊ သမာဓိမွန္၊ မေဖာက္ ျပန္မွ၊ နိဗၺာန္ထိုးထြင္း၊ ဉာဏ္အလင္းကို၊ ရွင္းရွင္းပိုင္ပိုင္၊ သိျမင္ႏိုင္မည္၊ လက္ကိုင္သတိ၊ မလႊတ္ ဘိႏွင့္။”

စာေရးသူ - ထြန္ထြန္းလိႈင္